جمعه , مارس 29 2024
azfa

سعید ذبیحیان: ملی گرایی ایرانی تظاهر نهان مرکزگراییست

 گادتب: با نگاهی به تجربه ایران در تقابل با مدرنیته در دوران ممالک محروسه قاجار،اجتماع متشکل از تکثرگرایی نهادینه شده آن زمان را شاهد هستیم؛اما من باب از دخول ایدئولوژی وارداتی غرب با عنوان ملی گرایی در ادامه شاهد پوشیدن یونیفورمی برای تقابل با تکثرگرایی و جای نهادن دولت گرایی و مرکزگرایی هستیم.اما چگونه؟

اول از همه باید اشاره ای کنم به ملی گرایی در غرب که آنها بهتر از ایرانیان می دانستند که زبان،فرهنگ و هویت در واژه ملیت یکسان است اما متفکران و روشنفکران آن زمان در ایران بهتر از آنان در این باره شناخت داشتند که زبان،فرهنگ و هویت ایرانیان یکسان نیست؛کانسپت ملی گرایی در ایران کنونی از نوع اول است و آنچه می خواهد خود را با ملی گرایی مشروطه خواهی وقف دهد متفاوت است این هم دلایل بسیار در ریشه و فضای مشروطه خواهی آن زمان دارد که باید به صورت دقیقی به آن نگریست،با رجوع به تاریخ مشروطه خواهی متوجه می شویم که آنچه به عنوان مثلا ملت ایران در بازار تبریز گفته می شود مفهومی التزامی برای ملت یکی شدن نیست بلکه معنای ملت ایران،ایران برای همه است و مطالبات حقوقی آنان مثلا یکی در بعد اقتصادی برای خواستگاه برابری است،یا وقتی ستارخان در جریان مشروطه می گوید،من می خواهیم هفت ملت زیر پرچم و سایه “اسلام” جمع شود مفهومی به دور از واهمه گرایی است که این خود نشان از تاکید بر دولت و شریعت است که تا آن زمان ملی گرایی در ایران با این عنوان تنظیم و ملزوم بود،حتی بعد از پیروزی انقلاب مشروطه باز هم شاهد برپایی دولت و شریعت هستیم،که این خود بر نوعی فایده گرایی و نتیجه گرایی در آن زمان است که مشروطه خواهان آن را دریافته اند.

آن ها می دانستند اگر دولت به همان حاکمیت سلطنت قاجار نبود،زیر ساخت مشروطه خواهی وجود نداشت و اگر شریعت نبود،دلیلی برای همراهی یکدیگر در رسیدن به مشروطه الزامی نداشت،اتفاقا ملی گرایی با تفکرات صنع گرایانه یا ارتجاعی تعمیم دهنده نیست،بلکه مشروطه گواه از یک انتزاع برای استقرار نهادگرایی،جامعه مدنی را گزارش می دهد.

اتفاقا اگر نگرشی دقیق به ملی گرایی کنونی داشته باشیم متوجه می شویم که ملی گرایی کنونی اگر از دیدگاه همان اولی باشد همان مفهوم پان ایرانیست دیکتاتوری رضاشاهی است حال که دیکتاتوری رضاشاهی آن زمان از هیچ منظر معدودی پذیرفته نبود.

پس ناسیونالیسم از نوع سکولار نه رهروانی داشته و نه تاکید کنندگانی،تنها ناسیونالیسم سکولار متاکد بر همان ناسیونالیسم ایرانی است که نه ناسیونالیسم از نوع ایران گرایی و نه سکولارش نمی تواند هضم آن را کند.

ناسیونالیسم تکثرگرا(قومی،منطقه ای،مذهبی و…) اصلا و ابدا ریشه ای وارداتی نیست که با تغیر مثلا حرکت ملی آذربایجان به عنوان بخشی از حرکت اجتماعی در ایران،به آن وجه پان ترکیسم را چسباند،ناسیونالیسم تکثراگرا ریشه در حیات کشوری مانند ایران است که به منزله رقابت و پیشرفت یکدیگر انجام می شده و حیات بشریشان در سالیان طولانی مدت از این راه بوده است.

ما در هیچ یک از جوانب تاریخی ایران شاهید این نیستیم که قومی خود را در نگاه برتری ارج نهاد،حتی زمانی که مثلا امپراطوی غزنویان ترک تشکیل شده بود،سلطان محمد غزنوی از شعر فردوسی فارس استقبال می کند و شاید اگر ترکان نگاه خودخواهانه داشتند چیزی اکنون با نام شاهنامه وجود نداشت،مثال های زیادی در این مورد را می توان در همان ریشه شعر،ادبیات،موسیقی و غیره یافت.

حتی حرکت ملی آذربایجان ریشه تاریخی و عمیق دارد،که اگر نگاهی عمیق به آن شود این حرکت نه محصول ایدئولوژی ودر درون خود ایدئوژی نیست،که ملی گرایان ایرانی در برخورد با این کلمه از خود بپرسند؟ ملی گرایی چرا در واژه مورد استفاده از ایران استفاده نمی کنند،مطمئنن اگر این ملی گرایی در آذربایجان نبود مشروطه خواهی وجود نداشت،ملی گرایی ایرانی کنونی اگر کمی از دید واقعی به آن بنگرد خواهد دید آنچه در تغیر کلمات و تظاهر جست و جو می کند را سال ها قبل حرکت ملی آذربایجان آن را در بطن خود جای داده و به آن رسیده است.

ملی گرایان حتی حاضر به پیروی راه دکتر مصدق هم نیستند،چرا که دکتر مصدق مطالبات قومی،مانند اجرای دوباره قاونی ایالتی و ولایتی تاکید بسیار داشت،ولی ملی گرایان امروز کسی که از مطالبه قومی و منطقه ای سخن بگوید،انگ پان ترک،پان عرب،پان کرد،پان بلوچ و غیره را می چسبانند.

《تئوری در واقع افیون توده ها شده است،اما مارکس برخطا بود؛افیون صرفا مخور محض نیست…این ماده اعتیادآور ممکن است معتادانش را به جنون ویرانگری بکشناد_اسمیت،آنتونی دی. ناسیونالیسم و مدرنیسم ص۶_۲۰۴》

سعید ذبیحیان

(گادتب مسئولیتی در قبال مقاله منتشره ندارد)

دوباره امتحان کنید

ترکیه ششمین کشور برتر اروپا در فروش خودروهای برقی است

گادتب: ترکیه در عرصه فروش خودروهای برقی پس از برخی از کشورهای اتحادیه اروپا در …

مرگ مشکوک سارا تبریزی پس از احضار به اطلاعات

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، سارا تبریزی ۲۰ ساله ۴ فروردین به وزارت اطلاعات احضار …

دیدگاهتان را بنویسید