ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: “کنوانسیون پیشگیری و مجازات جرم نسل‌کشی” را می‌توان به عنوان اولین سند ماهوی حقوق بشر دانست که یک روز قبل از تصویب منشور بین‌المللی حقوق بشر به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسید. و ایران نیز در سال ۱۳۲۸، این کنوانسیون را امضاء و در سال ۱۳۳۴، بدون قید و شرط آنرا تصویب نمود. در حال حاضر ۱۲۰ کشور بدان ملحق شده‌اند.
کنوانسیون مربوطه، هرچند موضوعی جدا از “کنوانسیون رفع کلیه‌ی اشکال تبعیض نژادی” و “کنوانسیون منع و مجازات جرم نژادپرستی آپارتاید” می‌باشد، لیکن، نسل‌کشی در این کنوانسیون، به عنوان جنایت علیه بشریت شناخته شده و ماده ۲ آن درباره تعریف نسل‌کشی (ژنوساید) مقرر می‌دارد:
«نسل کشی به معنای هر یک از اعمال زیر است که به قصد نابودی، تمام یا بخشی از گروهی ملی، قومی، نژادی یا مذهبی می‌یابند:
الف) کشتار اعضای یک گروه؛
ب) ایراد صدمه شدید جسمی یا روحی به اعضای گروه؛
پ) تحمیل عمدی شرایط حیاتی‌ای بر گروه که تخمین زده می‌شود منجر به نابودی فیزیکی تمام یا بخشی از آن گروه شود؛
ت) تحمیل اقداماتی با هدف پیشگیری از زاد و ولد در گروه؛
ث) انتقال اجباری کودکان گروه به گروه دیگر”
و مطابق ماده ۳، اقدام، تبانی، تحریک و مبادرت به شروع جرم نسل‌کشی به عنوان جرم بین‌المللی قابل پیگیری و رسیدگی است.
به عنوان نمونه در سال ۱۹۹۳، دادگاه بین‌المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق و در سال ۱۹۴۴ دادگاه روآندا به بررسی جرم نسل‌کشی پرداختند که در این دادگاه، تجاوز جنسی سیستماتیک و در سطح وسیع، مصداق جنایت نسل‌کشی تلقی شد.
عندالاقتضأ؛ در خصوص جنایت به‌وقوع پیوسته توسط ارتش رژیم سابق پهلوی در ۲۱ آذر ۱۳۲۵ مبنی بر ورود به آذربایجان با نیت سرنگونی فرقه دموکرات آذربایجان به بهانه نظارت بر پانزدهمین دوره انتخابات مجلس، که اسناد مختلف و مکتوبات شاهدان اتباع داخلی و خارجی آن دوره منجمله هانری دالاس و ویلیام داگلاس (قاضی آمریکایی) گویای عمق فاجعه می‌باشد، قابلیت پیگیری در دادگاه بین‌المللی بعنوان نسل‌کشی را دارد.
چنانکه نقل به مضمون روزنامه کیهان به مورخه ۱۳۷۹/۰۶/۲۰، آمار کشته‌شدگان را بیش از ۲۰۰۰۰ هزار نفر قلمداد نموده است. مضافأ اقدام به غارت اموال، حبس، تبعید، پناهنده‌شدن اجباری اعضای فرقه دموکرات در آذربایجان شوروی (آن دوره) و آمار مفقودین در کارنامه ننگین و سیاه رژیم سابق جای می‌گیرد.
نتیجتأ، بر اساس ماده ۱ کنوانسیون مبذول، چنانکه نسل‌کشی فارغ از زمان صلح و جنگ، جرمی بین‌المللی می‌باشد، فلذا از سوی آذربایجانیان بالاخص خارج‌نشین قابلیت پیگیری جهت تعقیب بین‌المللی مبنی بر جنایت بعمل آمده علیه بشریت را می‌باشد. که با در نظر داشتن گذشت زمانی از قید حیات بودن یا نبودن آمرین، عاملین و قاصدین جهت محاکمه، از جنبه تاریخی در راستای ثبت آن ارزشمند است. چرا که به‌قول علی‌یار عزت بگوویچ؛ «هر چه در توان دارید بکوشید تا نسل‌کشی را فراموش نکنید، چونکه نسل‌کشی فراموش شده تکرار می‌شود.»
