از قدیم تهران و ری ترک بودند

گادتب: برای پی بردن به اصالت یک شهر بزرگ همانند تهران باید اول به روستاها و اطراف آن نگاه کنیم.

به استناد منابع تاریخی، مردم ری و تهران قدیم، غالباً به زبان تورکی سخن می‌گفتند و نوع گویش آن، گویشی است که در شهرهای اطراف تهران و تورکهای قزوین، همدان، ساوه، اراک، قم و شهریار و دماوند و تورکان غرب استان سمنان و… بدان سخن می گویند.

مردمانی نیز به زبان تورکی خلجی( تورکی شاخه اوغوز) صحبت می کنند. در کنار تورکها، اقلیتهایی چون تاجیک نیز می‌زیستند.

سابقه تورکان بومی تهران و ری به دوره غزنویان و سلجوقیان و حتی بسیار پیش از آن به دوره ساسانی که ویستام (بسطام) دایی هرمز تورکزاد پادشاه تورک ساسانی دولتی در این منطقه تاسیس نمود برمی‌گردد. در دوره پس از اسلام، اکثر پادشاهان‌ سلجوقی‌ نیز، ری‌ را به‌ عنوان‌ پایتخت‌ خود انتخاب‌ می‌کردند.

در زمان پادشاهان صفوی کم کم تهران شهرتی پیدا کرد، به ویژه در دوره سلطنت شاه طهماسب اول. چون جد اعلای صفویه به نام امامزاده حمزه مجاور بقعه حضرت عبدالعظیم در شهر ری مدفون بود از این رو سلاطین تورک هرچند گاه برای زیارت قبر جدشان به تهران می آمدند و بدلیل باغات سرسبز و مزارع بکر دامنه دماوند، دستور دادند تا چندین روستای متراکم قاراداغ واقع در آذربایجان که بر سر زمینهای کشاورزی همواره با یکدیگر در ستیز بودند به تهران کوچانده شوند.

پس از اینکه اولین شاه سلسله قاجار تصمیم گرفت ناحیه ای در شمال شهر ری(تهران)را بعنوان پایتخت خود برگزیند، زبان مردم نیز زبان بومی و حکومتی باقی ماند.تا اینکه تغییر زبان اصیل مردم تهران از تورکی به فارسی دری، از زمان فتحعلیشاه قاجار، و در دربار وی اتفاق افتاد.و از دوره پهلوی ها، این زبان و گویش (فارسی دری) فراگیر شد؛ بطوریکه امروز اغلب مردم تهران چیزی از این مسئله نمی‌دانند.

از دیگر آثار و منابع مکتوبی که تورک بودن تهران تا دوره پهلوی را اثبات می کند، “تحقیقات دکتر م. پناهیان است که بر اساس ۱۰ جلد فرهنگ جغرافیای ایران از انتشارات ستاد ارتش ، سال 1328-31 مجموعه ای در چهار جلد به نام (فرهنگ جغرافیای ملی تورکان ایران زمین)همراه یک جلد حاوی نقشه، فراهم آورده و در سال 1351 در خارج از کشور به چاپ رسانیده است،که از وجود حداقل209روستای تورک در تهران و اطراف آن خبر داده است. با این اوصاف میتوان گفت که تمامی یا اغلب روستاهای تهران تورک بوده اند.

.

ادوارد براون خاور شناس شهیر بریتانیایی در کتاب تاریخ ادبیات ایران که رشید یاسمی پانفارس ترجمه کرده:

از تهران که می گذریم کمتر کسی را می توان یافت که به زبان فارسی تکلم کند یا فارسی بداند‌.

.