گادتب: نام اور+مو، نامی کاملأ سومري است كه بنابه اسناد تاريخي كاملأ مشخص ميشود که قدیمیترین و صحیح ترین نام شهر بوده است.
در ابتدا به بررسی دو کلمه ارومیه و اورمیه که خواهان زیادی نسبت به دیگر نامهای قبلی این شهر دارند میپردازیم.
نظریه نادرست نام ارومیه که از سوی هواداران روسی، آشوری و ديگر مخالفین تورکها جهت تحریف هویت تاریخی توركان مورد استقبال قرار گرفت باعث شد که عده کثیری ناآگاهانه فریب خورده و از این نظریه حمایت کنند.
دلیل حمایت عدهای از نگارش ارومیه این است که اینان معتقدند، این شهر از قدیم الایام دروازه روم بوده و تبدیل به رومی شده و با پسوند عربی “ه” که برای نشان دادن جا و مکان در عربی به کار میرود ،که نهایتأ به شكل روم يا روميه درآمده است كه اين نظريه منسوخ بوده چرا که دروازه روم آنچنان که از بقایای جاده ابریشم مشخص است در شهر ما نبوده است در نتیجه نام اروم و ارومیه کاملأ نادرست است.
اما در مورد پسوند “ایه” که در دو نام ارومیه و اورمیه مشترک میباشد، یاداوری میکنیم که این پسوند را بعدها عربها برای نشان دادن جا و مکان قومی یا جمعیتی بر آخر نامها اضافه کردهاند.مانند نام سوريه كه به معناي مكان سورها است ، مانند نام حسينيه كه به معناي مكان طرفداران امام حسين (ع) است و چندین مثال دیگر
در نتیجه پسوند “ایه” در دو نام ارومیه و اورمیه از سوی اعراب به نام اصلی اورمو اضافه شده است که معنی جایگاه اورموها را میدهد.
استقبال عدهای توركها از نام اورمیه بدین جهت است که اين نام بخش اصلی و تورکی سومری “اور” را با خود به يدك ميکشد،غافل از اینکه هر دو جزء نام قديمي شهرمان یعنی نام “اورمو” توركي سومري بوده و دليلي ندارد توركان براي انتخاب نام شهر خود از دستور زبان عربي پیروی کرده و هویت تورکی بودن این سرزمین انکار شود.
عدهای از تورک تباران بر این باورند که جزء اول نام (اور) از نام اورارتو( التصاقی زبانان در آذربایجان) استخراج شده است و عدهای بر این باورند که با تطابق کلمه ( اور ) با پایتخت سومریان یعنی شهر اور و نام پادشاه یکی از سومریان به نام اورنومو روشن است که کلمه اور کلمه ای تورکی بوده که با توجه به التصاقی زبان بودن سومریان نیز هر دو باور صحیح میباشد اما به دلیل قدمت بالای سومریان مشخص میشود که خود کلمه ” اور” در اورارتو نیز ریشه تورکی سومری داشته و این کلمه نیز از سومریان وارد دیگر زبان ها شده است.
کلمه (اور) در زبان تورکی باستان مربوط به ۵۵۰۰ سال قبل به معنای شهر و آبادی آمده است و در دیوان لغات تورکی به معنای قدرت آمده است،اما مهمتر این که (اور) در زبان تورکی کلمه مقدسی بوده است که این کلمه را نیاکانما بر روی نام پدیدههای خدایی میگذاشتهاند.
كلمه (اور) را نيز در سنگ نوشتهها و خط #اورخون مشاهده میکنیم که قدیمیترین خط تورکان بوده است، یا همان طور که گفتیم در نام اور پایتخت سومریان و نام اورنومو یکی از پادشاهان سومر نیز کلمه “اور” به چشم میخورد.
اما اکثریت اختلاف نظرها در مورد جزء دوم اين نامها یعنی اورمو، اورمیه، ارومیه است که با توجه به عربی بودن پسوند “ایه” پی بردیم که دو نام ارومیه و اورمیه بعدها تشکیل شده است.
اکنون به بررسی جزء دوم نام صحيح اورمو يعني كلمه ( مو ) ميپردازیم.
جزء دوم نام اورمو يعني (مو) كه بازهم کلمهای سومري بوده و به معناي آب آمده است ، كلمهای است که بعد از سومريان که حتی نام یکی از پادشاهان سومر اورنومو نام داشت، در بين تورکان چنان رواج یافته بود که تورکان باستان نامهایی با پسوندهای مو به فرزندان خود انتخاب میکردند ، طوری که نام یکی از خاقانهای گؤكتوركها موکان نام داشت.
یا نام یکی از امپراطوری های تورکان هون که (موتو) نام داشت.
تمامی این نامهاي توركي از جمله اورمو، موتو،موکان و… که کلمه (مو) را با خود به يدك ميکشنند هم ریشه بوده و به تورکان سومر ۷۵۰۰ ساله برمیگردد.
نام صحیح شهرمان اورمو میباشد و از دو جزء اور+مو تشکیل شده است و هر دو کلمه تماما ریشهاش از سومریان التصاقی زبان بوده و معنی شهر آب را میدهد، اما شهر آبی که از زبان سومری استخراج شده است نه از آشوریها، سریانی و…
مثالهای دیگری که برای اثبات صحیح بودن نام اورمو در اکثر کتابها آمده است به شرح زیر میباشد:
نوشتن نام اورمو در متون قبل از دوره پهلوی و #رضائیه از جمله در دوره قاجار
اطلاق نام اورمو به انتهای اسامی برخی #مفاخر این شهر چون شیخ صفیالدین اورموی، فتحلیخان افشار اورموی و…
وجود کلمه اورمو درشعر فولکلوریک هبسنه آی هبسته…بیزیم دیل اورمو اورمو دیلی و دیگر بایاتیها
وجود قوم مسيحیتورک به نام اورمو در اوکراین و دهها مثال دیگر