گادتب: – به یاد داشته باش! هر جا که باشی تو از نوادگان تورکها و از ملتی نجیب هستی. از اینرو، حق عمل ناشایست نداری.
– تاریخ ملت و سرزمین خود را بدان. این امر دانش روح تو را تقویت و روانت را متعالی میکند و در لحظات دشوار زندگی به تو نیرو میبخشد.
– تا زمانی که زبان، آداب، رسوم و هنر ملت خود را فرا نگرفتهای، خود را انسان مپندار.
– همواره برای تکامل جسمی و روحی خود تلاش کن. جهت فرزندی شایسته بودن برای نیاکان بزرگ خویش، خود را آبدیده و تقویت کن.
– اصل و نسب خود را از بنیانگذار قبیله و خانواده بدان و به خاطر بسپار.
– با افراد بزرگتر و بیشتر از همه با پدر و مادری که به تو زندگی بخشیدهاند، با احترام برخورد کن.
– بهعنوان وصیت والای نیاکان خود حقیقت را دریاب.
– عظمت و بزرگی انسان هرگز نه با ثروت، بلکه تنها با معیار شجاعت، فداكاری و تلاش در راه ملت و وطن سنجیده میشود.
– همیشه به یاد داشته باش که همۀ کارهای نيک و بد تو به گونهای عادلانه در برابر هم قرار داده خواهد شد.
– در گفتگو بیشتر گوش فرا ده، کمتر سخن گو و هرگز لاف نزن.
– با خردمندان و انسانهای متین رفت و آمد کن، نه با انسانهای فرومايه.
– از نزاع، رسوایی و جنجال بیخود گریزان باش.
– در خوردن و نوشیدن میانهرو باش. جشنها و مجالس یادبود بهانهای برای شکمپرستی نیستند.
– همسری برگزین که نه تنها به بدن و چهره زیبا باشد، بلکه شریف، باشعور، خانوادهدار و دارای سنتهای خانوادگی باشد.
– مواظبت از نسل و پرورش کودکان با روحی قوی، وظیفۀ مقدس هر تورک است.
– هرگز به احساسات هیچ ملتی و هیچ مذهبی توهین مکن. هر ملتی هدیهای از تانری (الله) است.
– همواره و در همه حال انسانی باشرف باش. مگذار نه گرسنگی، نه سرما و نه ترس از مرگ، روح تو را در هم شکند.
* لازم به ذكر است با مطالعۀ «ياسا»، قانون جنگيزی، میتوان نتيجه گرفت كه جنگيزخان در نوشتن ياسا از اين آموزههای اخلاقی نياكان خود الهام گرفته است.
قایناق:
۱. اسکی تورک دینی تاريخی، عبدالقادر اينان
۲. تورکلرين و موغوللارين اسکی دينی، ژان پل رو
۳. سلجوقلار تاريخی و تورک – ايسلام مدنيتی، عثمان توران
وحید ابراهیمی، کارشناس ارشد باستانشناسی