ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: نسخه منحصر به فرد فرمان تاریخی حضرت علی (ع) که خطاب به مسلمانان در مورد آزادی ادیان و خودداری از بد رفتاری با نصرانیان، که در سال 450 هجری قمری در تبریز به ترکی ترجمه شده است نشان از قدمت زبان ترکی در آذربایجان دارد. این اثر به صورت طوماری به طول 75/6 متر و عرض 35 سانتی متر بر روی پوست با خط کوفی بسیار زیبا و خوانا نگارش یافته و در ذیل هر سطر کوفی با خط نسخ مایل به ثلث عین متن عربی با رنگ طلایی تکرار شده و در ردیف سوم زیر هر متن عربی ترجمه ترکی آذربایجانی آن داده شده است. این عهدنامه را “هشام ابن عتبه ابن الوقاص” به فرموده حضرت علی (ع) در سال “چهلم هجرت” در دیر حزقیل مشهور به بدی الکفل نوشته است. سند فوق را “ضحاک بن عجلان” در قرن پنجم هجری (450 ه.ق) در تبریز رونویسی و به ترکی آذربایجانی ترجمه کرده است. این اثر بر فراز یکی از درهای کاخ چهل ستون اصفهان قرار داشته و هم اکنون در موزه چهل ستون این شهر نگهداری می شود.
استنساخ و ترجمه ترکی این اثر منحصر به فرد در سال 450 ه.ق در تبریز، نشان می دهد که زبان ترکی نه تنها از صدها سال جلوتر از رونویس شدن این اثر، زبان عمومی مردم آذربایجان بوده بلکه ترجمه شدن اثر نفیسی چون سند یاد شده به این زبان، نشان میدهد که ارزش و اهمیت زبان ترکی و گستردگی آن در قرن پنجم در آذربایجان در چه حد بوده است!
مرجع1: روزنامه “اطلاعات” دوشنبه 11/8/1377 (2 نوامبر/ 1998) شماره 21477 ص 4
مرجع2: روزنامه “همشهری” دوشنبه 11/8/1377 و چهارشنبه 13/8/1377 شماره های 1684-1682
مرجع3: خبر فرهنگی هنری کانال 1 تلویزیون شب 10/8/1377 (یکشنبه)
مرجع4: “ترکان و بررسی تاریخ، فرهنگ، هویت و زبان آنها در ایران”نوشته ی: دکتر حسن راشدی، ص 228
