ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: پرواز انسان با موشک به هوا حسن چلبی معروف به لگاری دانشمند مسلمان تورک که در قرن ۱۵ میلادی می زیسته است، وی از دانشمندان و محققان برگزیده تورک می باشد.
لگاری حسن چلبی در سال ۱۰۴۴ ه، ق نخستین موشک را ساخت، این موشک همچنین قابلیت حمل انسان را دارا بود. او برای راه‌اندازی این موشک از حدود ۱۲۰ کیلوگرم باروت به عنوان سوخت اولیه استفاده کرد. این حادثه را هنر مندی با کشیدن یک نقاشی از صحنه پرواز موشک ثبت کرده است.
ویلیام ای باروز (به انگلیسی: William E Burrows) در کتابش «این اقیانوس جدید، داستان نخستین عصر فضا»
(به انگلیسی:This New Ocean, The Storg of the First Space Age) می گوید:
یک نفر تورک به نام لگاری حسن چلبی در جشن تولد دختر سلطان مراد چهارم، کایا سلطان، با استفاده از حدود ۲۲ کیلوگرم باروت به آسمان پرتاب شد. موشک چلبی را به مسافتی بالاتر برد، جایی که او بال‌های بسیاری را گشود و سپس در سلامتی کامل، در جلوی کاخ سلطنتی فرود آمد. به سبب این پرواز موفقیت‌آمیز چلبی یک کیسه زر جایزه گرفت و به سِمَت افسر پیاده نظام منصوب شد.
گفته شده است که او سرانجام در جنگ کریمه جانش را از دست داد.» لگاری احمد چلبی، اهل ترکیه در امپراطوری عثمانی در قرن یازدهم هجری برای خود بال‌هایی طراحی کرد که با پر عقاب پوشیده شده بودند. پس از ۹ آزمایش و تمرین عملی، او درباره شکل بال‌هایش تصمیم گرفته بود.
مشهورترین پرواز چلبی در سال ۱۰۴۹ هـ. ق از بالای برج گالاتا در استانبول انجام گرفت. او توانست از یک طرف رودخانه، در طرف دیگر آن فرود آید. به گفته مورخ تورک، اولیا چلبی (Evliya) که خود شاهد این اقدام بزرگ بوده و آن را در کتابش به نام «کتاب سفر» ثبت کرده‌است، این پرنده مشهور تورک محاسبات جوهری را که برگرفته از مطالعات ویژه روی عقاب هنگام پرواز بوده، اصلاح و متعادل کرده و از آن‌ها بهره بسیار برده‌است. لاگاری (هزار فن) برای پرواز موفقیت آمیزش جایزه ای معادل هزار سکه طلا دریافت کرد و یک تمبر پستی تورکی منقش به پرواز تاریخی او تولید شد.
IV. Murat dönemi`nde (1623-1640) yaşamış bir Türk bilginidir. Kendi icadı olan 64 kg.’lık barut ile çalışan, yedi kollu roketle Sarayburnu açıklarında göğe yükselmiş ve yine kendi yapmış oldugu ilkel paraşütle denize inmeyi başarmıştır. Padişahın huzuruna getirilmiş ve yetmiş akçe aylık ile sipahi yazılmıştır. Sonra Kırım’a Selamet Giray Han’ın emrine verilmiş ve orada ölmüştür. Bu döneme ait bilgiler Evliya Çelebi`nin Seyahatnamesi`nden aktarılmıştır.
Lagari Hasan Çelebi, füzeciliğin atası sayılmaktadır. Füze ile uçan ilk Türk’tür. 1633 yılında IV. Murad’ın kızı Kaya Sultân’ın doğduğu gece yapılan şenlikler sırasında füzeyle uçma hünerini gösterdi. Evliyâ Çelebi’nin Seyahatnâmesinde anlattığına göre, Hasan Çelebi 50 okkalık barut macunuyla dolu 7 kollu, kendi îcadı olan bir fişeğe binerek yardımcılarının ateşlemesiyle uçmayı başarmıştır. Füzenin barutu bitince de daha önce hazırlamış olduğu kanatları açmış, Sinan Paşa Sarayı önünde denize inmiştir. Bu gösteri üzerine IV. Murad tarafından mükâfatlandırılmış, sipahi sınıfına yazdırılmıştır. Daha sonra Lagarî Hasan Çelebi Kırım’a gitmiş, orada Selâmet Giray Hanın yanında ölmüştür.
Evliyâ Çelebi, Seyahatnâmesinde Roketle uçma olayını şu şekilde anlatmaktadır:
“Murad Hân’ın Kaya Sultân isimli kızı dünyaya geldiği gece akika kurbanı şenliği oldu. Bu Lagarî Hasan elli okka barut macunundan yedi kollu bir fişek îcad eyledi. Sarayburnu’nda Hünkâr huzurunda fişenge bindi ve şâkirtleri (yardımcıları) fitili ateşlediler. Lagarî, “Padişahım seni Huda’ya ısmarladım. İsa Nebi ile konuşmağa gidiyorum” diyerek semaya fırladı. Yanında olan diğer fişekleri ateşleyip rûy-u deryâyı çırağan eyledi. Fişengi kebirinin barutu kalmayınca zemine doğru inerken kartal kanatlarını açarak Sinan Paşa Köşkü önünde deryaya indi ve padişahın huzuruna geldi. Zemini bûs ederek, “Padişahım, İsâ Nebî sana selam söyledi” diyerek şakaya başladı. Bir kese akçe ihsân olunup 70 akçe ile sipahi yazıldı.”
