ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: پس از خروج آمریکا از افغانستان، مسئله خروج کامل و یا حضور حداقلی این کشور در خاورمیانه نیز مطرح شده است، امری که مستقیماً تحولات کشور خاورمیانه مرکزی یعنی عراق و سوریه را متاثر خواهد کرد.
خلأ ناشی از خروج آمریکا از افغانستان با اوج گیری و تسلط طالبان بر این کشور همراه بود و باعث پیدایش پویایی سیاسی جدیدی در این کشور شده است. تحلیلگران بر این باورند که خروج آمریکا از دو کشور عراق و سوریه نیز بدون حادثه نخواهد بود. در این راستا سه کشور ترکیه ایران و روسیه، میراث دار خلاء ناشی از خروج آمریکا خواهند بود.
تحلیل اول: سوریه
رسانه‌ها و تحلیلگران اروپایی از جمله فرانسوی و یونانی بر این باورند که با خروج آمریکا از سوریه مولفه رقابت- همکاری میان روسیه و ترکیه جای خود را به تشدید تنش و بازه رقابت-خصومت خواهد داد. در این بازه, سایر اختلافات میان ترکیه و روسیه در قفقاز اوکراین و شبه جزیره کریمه و قفقاز به سوریه منتقل خواهد شد و با تلاش ترکیه برای محدود کردن روسیه در سوریه و گسترش نفوذ خود در شرق فرات, بازه رقابت- خصومت تشدید خواهد شد. اقدامات ترکیه در تسلیح اوکراین و مواضع سخت ترکیه در قبال اشغال شبه جزیره کریمه از سوی روسیه و به رسمیت نشناختن آن علی رغم همکاری گسترده، روسیه را خشمگین کرده است و مقامات بلند های روسی نگرانی و خشم خود را بارها بر زبان آورده اند. در اقدامی بی سابقه، جنگنده های ترکیه که در قالب ناتو در لهستان حضور دارند، جنگنده های روسی را در شرق اروپا رهگیری کرده اند، در پاسخ نیز جنگنده های روسی نیز در سوریه و به بهانه سرکوب تروریست ها مناطق بسیار نزدیک اطراف پایگاه های ترکیه در شمال سوریه را هدف قرار داده اند. به گفته ناظران هیچ تلفات و یا خطر جدی برای ارتش ترکیه به وقوع نپیوسته است اما بمباران مناطق بسیار نزدیک به حضور نیروهای ترکیه چشمگیر و عامدانه گزارش شده است.
اگرچه که برخی از مخالفین الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان بر این باورند که ترکیه میل به نقش‌آفرینی کمتری در جمهوری آذربایجان دارد اما نیروهای ویژه ارتش دو کشور جمهوری آذربایجان و ترکیه مانور استراتژیکی در محدوده لاچین و در مجاورت نیروهای روسی انجام دادند، گفتنی است که این رزمایش تحت چارچوب ارتش واحد صورت می‌گیرد و پیامی برای روسیه در مناطق تحت نظارت صلحبانان روسیه می باشد.
ناگفته پیداست که کمرنگ شدن حضور آمریکا در سوریه ۲۴ درصد اراضی این کشور یعنی مناطق تحت تسلط گروه های کردی را بیش از سایر مناطق تحت تأثیر قرار خواهد داد، در این راستا رقابت نیروهای اسد با حمایت روسیه در امر مهار و محدود کردن ترکیه برای بسط نفوذ در این مناطق بدون شک عاری از تنش نخواهد بود.
به دلیل کنترل وضعیت موجود به دست روسیه در سوریه رقابت اصلی میان ترکیه و روسیه خواهد بود و رقابت ایران و ترکیه جایگاه فرعی خواهد داشت، چرا که ترکیه، روسیه را مخاطب خود در میدان سوریه می بیند، و عکس قضیه نیز صادق است.
علیرغم اینکه آمریکا حضور نظامی مستقیم و به تبع آن نفوذ بالایی در تحولات عراق ندارد اما با تصمیم به خروج این کشور از منطقه، بدون شک با نوسان های تنش دار زیادی روبرو خواهیم بود. در این راستا اولین و مهم‌ترین سناریوهای محتمل افزایش تنش میان ترکیه و ایران خواهد بود. اگر چه ایران و ترکیه در باب مسائل امنیتی مانند جلوگیری از عملی شدن استقلال خواهی کردها و مسائل اقتصادی دیدگاه مشترکی دارند اما مطالعه آنچه که در میدان می گذرد نشان می دهد که این دو کشور با تضاد منافع نسبتاً شدیدی به ویژه در مناطق شمالی عراق روبرو خواهند بود. در این راستا مسایل مربوط به سه گانه کوه قندیل، کوه سنجار و کمپ مخمور رامی توان کانون اصلی بحران زایی دو کشور نامید.
نیروهای وفادار به ایران در عراق به نیابت از ایران نسبت به حضور ترکیه در در شمال این کشور هشدارهای پی در پی و دامنه داری صادر کرده‌اند، به گونه ای که برخی از گروه ها ترکیه را به تقابل مستقیم نیز تهدید کرده‌اند، اما ترکیه به هدف قرار دادن مناطق از پیش تعیین شده ادامه می دهد و برخی از این عملیات تا عمق ۲۰۰ کیلومتری عراق نیز ادامه پیدا می کند. در یکی از حملات پهپادی ترکیه، هفته پیش یکی از مقامات شناخته شده حشد شعبی در حال مذاکره با پ ک ک مورد اصابت قرار گرفته و کشته شد. شایان ذکر است که ترکیه اهداف بلند مدت و بلندپروازانه ای برای حضور در شمال عراق دارد و هر گونه تغییر در این استراتژی جنبه تاکتیکی خواهد داشت.
همچنین، با توجه به حضور فعال ترکیه در فرآیند آزادسازی قره باغ و گام‌های بلند این کشور در ادغام ارتش ترکیه و جمهوری آذربایجان، نگرانی های امنیتی ایران در ناحیه شمال غرب به حالت گسل فعال در آمده است. به دلیل همراهی جمهوری آذربایجان با ترکیه در قفقاز، کنشگری ایران در این منطقه صرفا به دیپلماسی محدود شد اما ایران در امر استفاده از پتانسیل های خود در عراق مصمم تر به نظر می رسد.
در سایه این تحولات، دست یازی دو کشور به اهرم فشار های امنیتی مانند مسئله کردی در ترکیه و مرزهای این کشور و مسئله ترک های آذربایجان در ایران امری فزاینده و قابل انتظار می باشد.
مطالعات اوراسیا-خاورمیانه
