ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: حق تحصیل و آموزش به زبان مادری و آموزش فرهنگ و هنر ملیت‌ها و استفاده و مشارکت در بازتولید آن برای کودکان متعلق به آن ملیت یکی از مواردی است که در کنوانسیون حقوق کودک به شدت مورد تأکید قرار گرفته است.
جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۹۱ کنوانسیون بين‌المللی حقوق کودک را امضاء و در سال ۱۹۹۴ در مجلس شورای اسلامی مشروط به اینکه بندهای کنوانسیون ناقض قوانین اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی نباشد ، تصویب کرده است.
قانون اساسی جمهوری اسلامی تنها زبان فارسی را به عنوان زبان رسمی شناخته و از زبان سایر ملیت‌ها از جمله زبان تورکی اسمی نبرده است. با این وجود ، قانون اساسی آموزش زبان سایر ملیت‌ها را که از آنان به عنوان ” زبان محلی و قومی ” یاد می‌کند ، آزاد اعلام کرده است.
بنابر این از نقطه‌نظر تطابق با قوانین ایران ، عمل به بندهایی از کنوانسیون حقوق کودک که آموزش زبان مادری گروه‌های ملی را برای دولت ایران الزامی می‌کند ، بلامانع است.
برخلاف این واقعیت ، دولت ایران نه تنها به وظیفه خود در آموزش زبان مادری کودکان تورک عمل نمی‌کند ، بلکه به انحاء مختلف از انجام آن توسط فعالین و نهادهای غیر دولتی نیز جلوگیری به عمل می‌آورد.
از همین‌رو می‌توان دولت ایران را که از امضاء کنندگان کنوانسیون حقوق کودک است ، مورد بازخواست قرار داد.
تورکان به همراه فارس‌زبانها بیشترین جمعیت کشور کثیرالمله ایران را تشکیل می‌دهند. گرچه آمار رسمی برای جمعیت ائتنیکی ایران وجود ندارد ، اما اظهار نظر مسئولان جمهوری اسلامی ، نشان می‌دهد که نزدیک به نیمی (در واقعیت بیش از نیمی) از جمعیت ایران زبان مادریشان تورکی است.
یعنی جمعیت کودکانی که زبان مادریشان تورکی است ، ( بر اساس مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰ ) بیش از نه میلیون نفر تخمین زده می‌شود.
با اینکه اصل نارسای پانزدهم قانون اساسی ایران ، آموزش زبان‌های سایر ملیت‌ها را آزاد اعلام کرده ولی تاکنون هیچ اقدام عملی برای اجرای این قانون انجام نشده است.
در واقع ، دولت مرکزی سیاست راسیستی رژیم سابق یعنی فارسی‌سازی و هویت‌زدایی تورکان را ادامه می‌دهد و به صورت سیستماتیک سیاست آسیمیلاسیون کودکان تورک را دنبال می‌کند.
تحقیقات و آمارها نشان می‌دهد که محرومیت کودکان تورک از آموزش به زبان مادری آنها باعث بالا بودن آمار بیسوادی ، افت تحصیلی، حس تحقیر و از خود بیگانگی در کودکان تورک شده است.
از دهۀ نود میلادی که موج هویت‌پروری در بین جوانان تورک با تأکید بر آموزش به زبان تورکی شکل گرفته است ، دولت با بازداشت‌ها و خشونت با آنها مقابله کرده است. ده‌ها نفر از جوانان تورک هر ساله در مراسمات ویژه از جمله روز جهانی زبان مادری بازداشت و به اتهام واهی
” تجزیه‌طلبی ” به حبس‌های طولانی مدت محکوم می‌شوند.
با اینکه رییس‌جمهور ایران ، حسن روحانی در کمپین انتخاباتی خود برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی به حق آموزش زبان مادری اذعان کرده و قول اجرای آن را داد ، ولی اظهارات کنونی مسئولان دولتی در این زمینه، امید به اقدام دولت در این زمینه را از بین برده است.
