گادتب: آذربايجان يکي از کانون هاي کهن زندگي انسانهاي اوليه مي باشد ( رئيس نيا،رحيم.آذربايجان در سير تاريخ ايران ج 1 ص 104). موقعيت خاص آذربايجان از نظر اوضاع در شرايط جوي و پوشش گياهي کمک شايان توجهي به بررسي تئوري فوق کرده و احتمال به وجود آمدن کشاورزي را در اين نقطه از جهان يعني آذربايجان مطرح مي سازد. در دايره المعارف بريتانيکا در ذيل عنوان «آسيا – باستان شناسي» ضمن اشاره به موقعيت اکولوژي آذربايجان داريم «آذربايجان به استناد اکولوژي گياهي و حيواني منطقه به عنوان محل احتمالي پيدايش کشاورزي و دآمداري پيشنهاد شده است» ( سياهپوش،پيدايش تمدن در آذربايجان ص 26) بر طبق مطالعات دانشمندان، کشاورزي حداکثر 14هزار سال قبل (هزاره12 ق.م) به وجود آمده است که اين هزاره مربوط به عصر ميان سنگي Mezolitik مي باشد.
در عصر پارينه سنگي (عصر حجر قديم) با توجه به شواهد و قراين، کوهستان هاي آذربایجان در قره داغ، اورمیه، اردبیل و …محل اسکان انسانهاي اوليه بوده خصوصاً اينکه کشف نقوش آجواج و يک دهکده مسکوني کشاورزي در سلماس مربوط به عصر ميان سنگي- دوران بعد از پارينه سنگي – احتمال فوق را قوت مي بخشد.
دانشمندان قديمي ترين اثر به جاي مانده از اين دوران- عصر حجر قديم – در آذربايجان را غار «آزيخ» دربخش فضولي قره باغ مي دانند که بر اساس جمجمه ها، استخوانها و ساير ابزارهاي به دست آمده يکي از اقامتگاه هاي دسته جمعي انسان پيش از تاريخ آذربايجان بوده است. غار تام تاما در شمال اورمیه نیز یکی از محلهای اسکان انشانهای نئاندرتال محسوب می گردد.