پنج‌شنبه , مارس 28 2024
azfa

دکتر توحید ملک زاده: شهر سقز، ترکان سکا/ ساکا و قلعه زیویه

گادتب: سالهای 650 قبل از میلاد یعنی 2700 سال قبل در جنوب آذربایجان گروهی از ترکان باستان درخشیدند که نامشان در بسیاری از منابع آشور قدیم و حتی هرودوت آمده است. ساکاها که نامشان در شهر سقز به یادگار مانده در منطقه سقز، ربط سردشت الی صایین قالا و تکاب اقتدار داشتند و به نوعی اثرهایشان را در این مناطق برجای نهاده اند. منابع شرقي ساکاها و یا اسكيت ها را ايشگوز ( ايچ اوغوز ) قيد كرده است. حسن آتا آنان را ايسكي/اسكي تورك مي داند. هرودوت نقل مي كند كه اسكيت ها از طريق دميرقاپي دربند به آذربايجان آمده در آذربايجان با اتحاديه ماد جنگيده و حكومت آذربايجان را به مدت سه دهه در دست گرفتتند و وارد ائتنيك و فرهنگ آذربايجان شدند. ميزي اولو طوايف اسكيف را چنين مي شمارد :  كاللي پيه ها ، آمازون ها، اكينچي اسكيف، چاراسكيف، آندروفاق ها، نئور Nevr ، بودين Budin ، ساورومات ها، قئلون Gelon ، آرقي پئي Argippey ، ايسئدون Issedon ، ماساژئت Massaget ، هيساقئت Hissaget . نئورها به توتم گرگ اعتقاد داشتند و همچون هونها شمشير را نعمت الهي شمرده و به آن احترام مي گذاشتند. آلتاي ممدوف معتقد است براي بررسي دقيق روابط بين يونان و اوغوزها  اسكيت ها ( ايچ اوغوزها ) تدقيق كتاب ده‌ده‌قورقود لازم است. پروفوسور ائي. علي بيگ زاده در مقاله‌اي تحت عنوان « قديم اسكيدلرين ديلي»، ( زبان اسكيدهاي قديم) اشاره مي كند كه زبان تركي اسكيت ها قبل از ميلاد از سرحد هاي خود فراتر رفته و تا به يونان رسيده بود. بيهوده نيست كه هرودوت و ديگر تاريخ دانان آن سامان به اقوام ترك آشنايي كامل داشته و آداب و رسوم آنان را قيد كرده‌اند. براثر اين ارتباط و آشنايي است كه سوژه هاي اساطير – تاريخي و فرهنگي تركان باستان نظير داستان هاي ده‌ده‌قورقود و قهرمان هاي آن نظير تپه گؤز به ميان اساطير يوناني رفته و به صورت سيكلوپ درآمده است. در زمان حملة اسكندر به قلمرو هخامنش ها، آتروپات فرمانرواي آذربايجان، صد زن سواركار از آمازونها را براي اسكندر جهت نمايش فرستاد.

از مهمترین اثرهای ترکان سکا می توان به ایجاد تمدن کورقان اشاره کرد که در منابع بیشمار از جمله هرودوت به تفصیل امده است. یکی از مهمترین این کورقانها در ده زیوه/ زیویه در سال 1354 کشف شد. آثار تاریخی ارزشمندی در طی این سال ها از قلعه زیویه بدست آمدند که از مهم ترین آن ها می توان به قطعات عاج های فیل، که نقوش حیوانی و صحنه های شکار اساطیری بر آن ها حک شده است، اشاره کرد. نام قلعه باستانی زیویه برای اولین در طول تاریخ در برخی سالنامه های اشوری ذکر شده است. در این سالنامه ها گفته شده که پس از شورش های مکرر اقوام مانایی ساکن در غرب و جنوب دریاچه اورمیه، در قرن های نهم تا ششم قبل از میلاد مسیح، از این قلعه به عنوان یک مرکزی نظامی برای سرکوب این شورش ها استفاده شده است. قلعه زیویه ساکاها هم از نظر شاخص های هنر معماری و هم از نظر آثار تاریخی که از آن یافته شده است، از مهم ترین محوطه های باستانی در کشور محسوب می شود. این قلعه را بر بلندای تپه ای مرتفع ساخته اند تا هم نفوذ به آن برای مهاجمان دشوار باشد و هم دید خوبی نسبت به زمین های اطراف برای نگهبانان فراهم شود. قرار گیری این قلعه بر روی این تپه، چشم اندازهای زیبایی از طبیعت اطراف را پیش روی چشمان گردشگران می گذارد. بقایای تالاری که ۱۶ ستون بزرگ در دو ردیف ۸ تایی داشته است  امروزه پایه برخی از این ستون ها قابل مشاهده اند. به عقیدهٔ باستان شناسان  اشیاء مکشوف که نفوذ هنرهای مختلف در آن دیده می‌شود کار جواهرسازان محلی آذربایجان در دوران ماننا و ساکای است که در ناحیه شرقی و جنوبشرق دریاچه اورمیه مسکن داشته‌اند.

10 اردیبهشت1399

دوباره امتحان کنید

پاشینیان: ارمنستان «دولت در تبعید قاراباغ» را به رسمیت نمی‌شناسد

گادتب: نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، در جلسه کابینه دولت این کشور در واکنش به اظهارات …

تداوم بازداشت و بی‌خبری از وضعیت وحید اصغری، نوجوان هفده‌ساله تبریزی

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، وحید اصغری، دانش‌آموز هفده‌ساله ساکن شهر سهند تبریز، علیرغم گذشت …

دیدگاهتان را بنویسید