ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ رضاشاهی که با دسیسه و برنامه انگلیس به تخت شاهی نشسته بود با همان دستان خلع و ایران به مدت پنج سال از سال ۱۳۲۰ الی ۱۳۲۵ در اشغال قوای متفقین بود.
با سقوط رضاشاه اختناق نظامی نسبتا رفع شد. در دوران پانزده ساله اختناق رضاشاهی 5 گرایش عمده هویتی در میان آذربایجانیان وجود داشت:
1- طرفداران فارسیزه شدن آذربایجان و حذف هویت مجزای آذربایجان به بهانه وحدت ملی که در راس آنان کسروی قرار داشت.
2- طرفداران هویت دولتی ایران و هویت قومی آذربایجان که معاند با فرهنگ آذربایجان نبودند و حتی در موقع قرار داشتن در مناصب بالای دولتی به ترکی هم صحبت می کردند مانند تقی زاده ، مصدق
3- طرفداران هویت طبقاتی شامل مارکسیستهای هوادار یا عضو حزب توده که علیرغم ترک بودن طرفدار فارسیزه شدن آذربایجان بوده و مخالف سرسخت زبان ترکی بودند. ( مانند دکتر تقی ارانی و خلیل ملکی)
4- کمونیستهای خواستار خودمختاری آذربایجان ( مانند سیدجعفر پیشه وری)
5- گروههای ترک گرا ( مانند فرزندان مجدالسلطنه و و بقایای مشروطه خواهان ) و ناسیونالیزم آذربایجانی ( مانند علی شبستری).
عجیب اینکه امروزه نیز همین اشل کمابیش رواج دارد به استثنای اینکه : گروههای 5 و 2 در حال افزایش و گروه 1 فقط با حمایتهای دولتی توانسته سرپا باشد و گروههای 3 و 4 در دیگر گروهها ادغام شده اند.
