سه‌شنبه , مارس 19 2024
azfa
تازه ها

دکتر توحید ملک زاده: نگاهی به تاریخچه تشکیل استان آذربایجان غربی

گادتب: یکی از برتری های تاریخ آذربایجان این است که در تاریخ بشریت شاید کمتر نام جغرافیایی وجود دارد که قدمتش بیشتر از آذربایجان باشد و همین امر بر اعتبار این کلمه مقدس می افزاید.

بیشتر از دو هزار سال است که نام این سرزمین مقدس آذربایجان است و در طی تاریخ دولتهای مستقل، نیمه مستقل زیادی در این سرزمین پیدا شده و یا دولتهای در این سرزمین تاسیس شده و امپراطوری هایی بوجود اورده اند که امپراطوری صفوی و افشاریه از این جمله اند.

در دوره قاجاریه اهمیت آذربایجان به شکلی بوده که همواره ولیعهد دولت قاجاریه در دارالسلطنه تبریز فرمانروایی می کرده و برای خود دولت محلی و درباریانی داشت. با وفات پادشاه در تهران، دولت محلی تبریز به تهران منتقل می شد و بدین ترتیب تجربیات آذربایجانیان در امر کشورداری را به کل ایران عرضه می کردند. کمتر شهری در اقصی نقاط ایران وجود دارد که حاکمی ترک و آذربایجانی نداشته باشد.

در دوره قاجاریه ایران به چهار ایالت تقسیم می شد که ایالت آذربایجان مهمترین این ایالتها بود. چهار شهر و منطقه اورمیه، خوی، سلماس و سولدوز که به ولایت اربعه معروف بودند نیز معمولا حکمرانی از شاهزادگان و خانزادگان افشار داشت. اهمیت غرب اذربایجان در دوره قاجاریه به نحوی بود که اکثر دول خارجی نظیر آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، عثمانی و آلمان در این شهر کنسولگری داشتند.

در دوره ناصرالدینشاه ساختار دولت گسترده تر شده و در تقسیمات اداری ایران مملکت آذربایجان بوجود آمد. ضرب سکه های مختلف در  آذربایجان و اشاره به اخبار مملت آذربایجان در نشریات تهران و تبریز گواه این موضوع می باشد.در دوره مشروطیت، آذربایجان یکی از مهمترین ایالتهای چهارگانه آذربایجان، کرمان و بلوچستان، فارس و بنادر و خراسان بود.

در سالهای بعد براساس وقایع ناگوار غرب آذربایجان در جنگ جهانی اول و ناامنی های بوجود آمده توسط اکراد سیمیتقو  وجود و فعالیتهای دول خارجی برای جذب هوطنان مسیحی لزوم نگاه ویژه و تاسیس یک واحد اداری مستقل احساس گردید.

بطوریکه در سال ۱۳۰۹ شمسی ایجاد ایالت غربی آذربایجان بر سر زبانها افتاد. تا اینکه دو سال بعد با تصویب رسمی هیئت دولت ایالت غربی آذربایجان  با مرکزیت اورمیه (رضائیه ان زمان) و ولایات ماکو، خوی، سلماس ( آن زمان شاهپور)، ساوجبلاغ( مهاباد)  و میاندوآب بنیان نهاده شد.

۱۳۱۴ نام ساوجبلاغ ترکی به مهاباد، عربلر به پلدشت، تیکان تپه به تکاب، جغاتی چای به زرینه رود، طاطائو به سیمینه رود، قره عینی به سیه چشمه، صائین قلعه به شاهین دژ تغییر کرد. براساس قانون ۳ بهمن ۱۳۱۶ نام استانها به اعداد یک الی ده تغییر یافته و آذربایجان غربی استان چهارم شد.

در آن زمان مرکز استان رضائیه بوده و شهرستانهای خوی، مهاباد، مراغه و بیجار شهرستانهای این ایالت بودند. این قانون تا سال ۱۳۳۹ ادامه داشت.در تاریخ ۱۵/۹/۱۳۲۰ شهرستان ماکو تاسیس شد.۱۹/۱۱/۱۳۲۰ بخشهای تکاب و شاهین دژ از شهرستان مهاباد جدا و به شهرستان مراغه پیوستند.۵/۵/۱۳۲۲ بخشهای سیه چشمه و پلدشت از خوی جدا و به شهرستان ماکو پیوستند.

در سال ۱۳۲۳ شهرستان مراغه با بخشهای تکاب، شاهین دژ از استان ۴ جدا و به استان ۳ به مرکزیت تبریز ملحق شدند. دو حوزه سقز و بانه تابع فرمانداری سنندج شدند. در سی و یک فروردین ۱۳۲۵ شهرستان بیجار از استان چهارم جدا و به استان پنجم ملحق شد. از آذر ۱۳۲۴ الی ۱۳۳۴ ایالت آذربایجان احیا گردیده حتی از سال ۱۳۲۴ الی ۱۳۲۵ دولتی به رهبری پیشه وری بر آذربایجان حکم راند. این دولت فاقد وزارت خارجه بوده و خود را دولت محلی قلمداد می کرد.

در سال ۱۳۳۷ با مصوبه دولت شهرستان سلماس ( منفک از خوی)، سولدوز( منفک از رضائیه) و میاندواب( منفک از مراغه) تاسیس شدند. سولدوز در سال ۱۳۴۶ به نقده تغییر نام داد. ۱۶ مهر ۱۳۳۷ شهرستان میاندواب تاسیس شد. در سال ۱۳۳۹ آذربایجان غربی یکی از استانهای ۱۴ گانه ایران با ۷ شهرستان بود.۸/۱۰/۱۳۳۹ بخشهای تکاب و شاهین دژ از مراغه جدا و به شهرستان میاندوآب پیوستند.

در سال ۱۳۴۱ بخشهای خانا( پیرانشهر امروزین) و سردشت تبدیل به شهرستان شدند. در سال ۱۳۵۷ استان آذربایجان غربی با ۹ شهرستان اورمیه، پیرانشهر، خوی، سردشت، سلماس( نام قدیم : شاهپور)، ماکو، مهاباد، میاندوآب و نقده اداره می شد.۷/۹/۱۳۶۹ تاسیس شهرستانهای تکاب و شاهین دژ.۱۸/۹/۱۳۷۵ جداشدن اشنویه از نقده و تاسیس شهرستان اشنویه.۵/۱۲/ ۱۳۷۵ تاسیس شهرستان چالدران.

در سال ۱۳۸۳ استان آذربایجان غربی دارای ۱۴ شهرستان اورمیه،اشنویه، بوکان، پیرانشهر، تکاب، چالدران، خوی، سردشت، سلماس،شاهین دژ، ماکو، مهاباد، میاندوآب، نقده بود.۲۹/۷/۱۳۸۶  شهرستان های پلدشت و شوط تاسیس شد.۱۳۹۷ استان آذربایجان غربی دارای ۱۷ شهرستان  می باشد.

۲۶ اسفند ۱۳۹۷

دوباره امتحان کنید

نصب تابلوی «خیابان اقبال الدوله» در سطح شهر اورمیه!

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، بؤیوک خان اقبال الدوله از سرداران نامدار خاندان بیگلر‌بیگی‌ها و …

«باقر حاجی‌زاده» فعال آزربایجانی به زندان تبریز منتقل شد

« گادتب: به گزارش مرکز گادتب، باقر حاجی‌زاده» فعال آزربایجانی روز یکشنبه ۲۷ اسفندماه طی …

دیدگاهتان را بنویسید