جمعه , مارس 29 2024
azfa

دکتر توحید ملک زاده: نگاهی به تاریخ و بزرگان شاملو، طایفه ای مهم از ترکان

گادتب: یکی از مهمترین طوایف ترکان که نقش بسیار برجسته ای در تاریخ صفویان بازی کرده اند شاملوها می باشند. در تاریخ عمومی ترک از دوران ترکان سلجوقی به طوایف ترکان اوغوز ساکن منطقه حلب شامات (سوریه امروزین) « اتراک شام» یا به ترکی  شاملو می گفتند. آنان زمستان را در حلب و غازی انتب ترکیه و تابستان را در جنوب سیواس در منطقه « اوزون یایلا» سپری می کردند. شاملوها در سالهای 1440 میلادی جزو مریدن شیخ جنید – جد شاه اسماعیل – شده و در سلک مریدان طریقت اردبیل جای گرفتند. چون این طایفه در تأسیس دولت صفویه نقش مهم، برجسته و غیرقابل انکاری داشته¬اند؛ شاه اسماعیل نیز برای قدردانی از خدمات و تلاش¬های آنان دو منصب بسیار مهم دولت (وکالت و امیرالامرایی) را به آنان  سپرد. حسین بیگ نام شاملو از خلفای طراز اول شیخ حیدر – پدر شاه اسماعیل- و یکی از دو امیرالامرای مهم  شاه اسماعیل محسوب می شد. گرچه گفته می شود با کشته شدن حسین بیگ شاملو در جنگ چالدران از اهمیت و نفوذ شاملوها در دولت صفوی کاسته شد ولی در سالهای آتی حکومت شاه اسماعیل تعدادی از شاملوها به حکومت هرات، اسفراین، قم، مشهد ، همدان و استرآباد رسیدند. دورمیش‌خان شاملو از سران و امرای قزلباش طایفه شاملو در عصر شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب بود. وی هنگامی که حاکم هرات بود للگی سام میرزا را بر عهده داشت. دورمیش‌خان شاملو در زمان شاه اسماعیل اول مقام سپهسالاری داشت. وی پدر سلطان حسین‌خان شاملو و پدربزرگ علی‌قلی‌بیگ گورکان شاملو بود. در زمان شاه عباس نیز شاملوها را در راس قبایل قیزیلباش می بینیم چرا که شاه عباس در میان ترکان شاملو بزرگ شده بود. در زمان شاه عباس تیره های شاملوها عبارت بودند از: بیگدلی، ایناللو، خدابنده لو، اوجی، بیچرلو، عبدللو، کرامتلو، اجیرلو، عربگیر و نیلقاز.

از مهمترین شاملوهای ادیب و فرهنگی دوران شاه عباس می توان به حسینقلی میرزای شاملو،  یول¬قلی باشی، قاسم بیگ و دورابیگ – شاعر- اشاره کرد که یول قلی بیگ کتابدار علی¬قلی خان بیگلربیگی هرات بود. مرتضی قلی خان شاملو (درگذشت ۱۱۰۰ ه‍. ق) فرزند حسن شاملو از از پیشوایان خط شکسته است به گونه ای که برخی وی را واضع آن دانسته اند اما بی تردید او نه تنها اولین خوشنویس والامقام این خط است بلکه مهارت و ظرافت و قدرت ابداع و پختگی شیوه وی به عنوان یک پیش کسوت به راستی مایه اعجاب است به گونه ای که هنوز هم نه تنها به اعتبار «الفضل للمتقدم» بلکه به پشتوانه آثارش باید او را از صدرنشینان این هنر گران مایه دانست.

او که از نستعلیق و تعلیق نویسان دربار شاه سلیمان صفوی بود ترکیبات جدیدی را از تندنویسی در خط نستعلیق به وجود آورد و به نوشتن قوس ها و دوایر و اتصال آن ها سرعت بیشتری بخشید که در نتیجه این دگرگونی کلمات آن اندکی خردتر گردید و بدین طریق خط شکسته نستعلیق پدیدار گشت.  مرتضی قلی خان شاملو حاکم  هرات و از امرای دربار شاه سلیمان صفوی بود.

مدرسه عباسقُلی‌خان شامْلو، از بناهای تاریخی و از مدارس علوم دینی مشهد که در سال ۱۰۷۷ق به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده و نام سازنده عباسقلی‌خان شاملو در کتیبه سردر ورودی مدرسه ذکر شده است.

به تدریج از اهمیت و نفوذ سیاسی شاملوها در دولت صفوی کاسته شد و این طایفه در میان افشارها مستحیل شدند. امروزه بسیاری از روستاها و مناطق آذربایجان، خراسان و آناطولی شاملو نامیده می شود که یادگاریست از این طایفه کهن ترک. 99/02/27

دوباره امتحان کنید

کم‌آبی با احداث سدهای ضد محیط‌زیستی در استان زنجان تشدید شده است

گادتب: در شرایطی که استان #زنجان #زنگان از منابع آبی متعددی برخوردار است، اما پروژه …

حضور بانوان طرفدار تراختور در استادیوم

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، برخی رسانه های هواداری تیم تراختور از صدور مجوز حضور …

دیدگاهتان را بنویسید