دکتر توحید ملک زاده: ‍جبار عسگرزاده باغچه بان، ثمین و ثمینه باغچه بان پدر، پسر و دختر برجسته آذربایجانی

گادتب: عموما در این کشور روال بر این است که نخبه های فرهنگی آذربایجانی در حاشیه قرار گیرند مگر اینکه به شاهنامه پژوهی بپردازند و یا در اصرار بر وجود زبان موهوم آذری به عنوان زبان باستان آذربایجان مقاله و کتاب بنویسند.اگر این کارها را کسی کرد ولوله کل شهرهای  آذربایجان را می گیرد و همایشهای مختلف برای معرفی این نخبه های تازه کشف شده راه می اندازند و مقامات محلی و استانی در صف اول بزرگداشتهای آن جنابان نشسته و به ایراد سخنان در فضیلت آنها می پردازند. اگر هم شخصی فرهنگی در این وادی ها نبود محکوم به گمنامی است. بنابراین گمنامی پدر و پسر و دختری نخبه آنهم یکصد سال قبل در آذربایجان ما چیز عجیبی نمی تواند باشد کما اینکه صفی الدین اورموی از بزرگترین هنرمندان جهان اسلام که هر ملتی آرزوی داشتن آنرا دارد نیز حیران از علل بایکوت عجیبش در اورمیه می باشد.

باری جبار باغچه بان اورموی الاصل که به یمن زندگی و آموزش در سرزمینهای اسلامی آنسوی آراز مخصوصا در ایروان که آنروزگاران مسلمان نشین بوده ( گرچه الان به یمن نسل کشی مسلمانان در جنگ جهانی اول هیچ ترک و مسلمانی آنجا نمانده)و جزو اراضی تاریخی آذربایجان  محسوب می شد  ولی از نظر حاکمیتی آنروزها تحت تسلط روسها بود، توانست خدمات نوینی چون ابداع شیوه های جدید تعلیم و تربیت برای افراد کر و لال و معلول ذهنی، تاسیس اوشاقلار باغچاسی که به فارسی باغچه اطفال نام گرفت بکند . تلاش وی برای آموزش کودکان پایانی نداشت .. وی رباعیات خیام را هم به ترکی برگرداند و چاپ کرد. باغچه بان دهها کتاب برای اطفال ایرانی به فارسی هم نوشت ولی زهی خیال باطل که از سانسور نانوشته سیستم اداری و فرهنگی ایران نگذشت. شهرداری تهران هم نتوانست به نام وی حتی کوچه ای را نامگذاری کند کمااینکه شورای شهر اورمیه نیز نتوانسته نه نام باغچه بان و نه نام صفی الدین اورموی را بر کوی و برزنی نصب کند.

پسرش ثمین نیز در سالهای پس از شهریور بیست رهسپار ترکیه شد و در کونسرواتوار دانشگاه آنکارا موسیقی تحصیل کرد و تمام عمرش را صرف آموزش موسیقی کودکان کرد.دهها موسیقی برای کودکان ایرانی نوشت ولی الان انگار نه انگار که ثمینی بوده و نه خواهرش ثمینه ای‌ که در ادبیات کودک بسیار فرهیخته بود..‌ جالب اینکه همسر ترکیه ای ثمین باغچه بان به نام ائولین باغچه بان نیز همکلاسی وی در آنکارا بود و با هم به تهران بازگشته و اوپرای تهران را تاسیس کردند. وی اولین استاد مدرس اوپرای ایران بود.

 خانواده ثمین باغچه بان پس از انقلاب به ترکیه مهاجرت کردند. ثمین در اسفند ۱۳۸۶ و ائولین در آبان ۱۳۸۹ در استانبول وفات نمودند.

بیایید داشته های فرهنگی تاریخی آذربایجان را قبل فقدان دریابیم.

تصویر: ثمین و ثمینه باغچه بان در کنار پدر (جبار باغچه بان) و مادرشان.