سایت رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه خواستار عبرت رژیم نژادپرست فارس از قیام ترکها شد

گادتب: به گزارش مرکز خبر گادتب به نقل از میکروفون نیوز، همزمان با سالگرد قیام ملت ترک آذربایحان در روز یکم خرداد سال 1385 در آذربایجان جنوبی، سایت رسمی رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه (تی آر تی)، در نوشته ای تحلیلی و شدیدالحن خواستار عبرت حکومت ایران از قیام ترکها و آذربایحانیها در این کشور شد.

این متن اکنون پیش روی شما است:

اظهارات آقای علی یونسی، درباره اینکه “آذربایجانیهای ایران (آذربایجان جنوبی) فارس هستند” در ایران سبب بروز واکنش شدیدی در میان ترکهای سراسر این کشور شد. به دنبال این ادعا، پیشنهاد سید محمد بطحایی وزیر آموزش وپرورش ایران به روسیه در زمینه آموزش زبان روسی در ایران به عنوان زبان دوم و زبان فارسی در روسیه نیز سبب بروز واکنشهای بیشتر و بزرگتری در میان ترکهای ایران شد.

هادی بهادری و نادر قاضی پور، نمایندگان شهر ترک نشین اورمیه،  مرکز استان آذربایجان غربی در مجلس این کشور در نامه ای به حسن روحانی رییس جمهور ایران که به امضای ۵۰ تن از دیگر نمایندگان ترک تبار مجلس رسیده بود، از او خواستند تا نسبت به اظهارات یونسی، دستیارش در امور اقوام و ادیان واکنش نشان دهد.

در این نامه تاکید شده بود که اظهارات یونسی به امنیت ملی لطمه می زند و در کشوری که اقوام و نژادهای مختلفی در آن زندگی می کنند براساس آیات قرآنی، تبعیض نژادی امری غیرقابل قبول است و از سوی دیگر اهانت به زبان یک ملت به معنی اهانت به خود ان ملت است.

در این نامه همچنین نوشته شده است که ترکی زبان دست کم ۴۰ درصد از مردم ایران است و زبان نیز مهمترین عنصر تشکیل دهنده هر قومیت است.

لازم به یاد اوری است که در ایران در طول سالهای گذشته نیزبه دلایل مختلف تنشهایی میان ترکها و فارسها روی داده بود. در سال 2006، در نشریه دولتی ایران ، کاریکاتور سوسکی نمایش داده شده بود که به زبان ترکی سخن می گفت. ضمن اینکه در متن همراه این کاریکاتو نوشته شده بود که زبان این حشرات قابل فهم نیست و اگر ایرانیها کشورشان را دوست دارند باید مدفوع خود را در توالتها رها نکنند تا این حشرات از گرسنگی بمیرند!

به دنبال این کاریکاتور نفرت انگیز و متن مشمئز کننده ان در سراسر مناطق ترک نشین ایران خصوصا در آذربایجان و کلانشهر تبریز میلیونها تن دست به تظاهرات و اعتراض زدند. به دنبال این حوادث حکومت ایران طراح کاریکاتور و عوامل مسئول و دست اندکار  روزنامه را بازداشت کرد تا مگر به این صورت قادر به خواباندن اعتراضات شود. اما این اقدامات نیز نتوانست ترکها را آرام کند.

تلاش نیروهای امنیتی برای سرکوب معترضین بیش از 50 کشته، صدها مجروح و هزاران بازداشتی به همراه أورد. 9 سال بعد از این اتفاق باردیگر حادثه مشابهی به دنبال توهین رکیک دیگری در سال 2015 روی داد. اینبار شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی ایران در برنامه طنزی به نام “فتیله” که برای کودکان پخش می شد جملات توهین آمیزی در مورد ترکها استفاده کرد.

در بخشی از این برنامه با عنوان «هتل فیتیله»، ماجرای یک پدر و پسر تُرک‌ که می‌خواهند هتل را به دلیل بوی بسیار بد آن ترک کنند، نمایش داده می‌شود. در ماجرای پیش آمده میان مسوول پذیرش این هتل و دو مسافر تُرک آن، تصویرسازی از این دو مسافر به گونه‌ای است که برای مخاطب، احمق بودن آن‌ها برجسته می‌شود؛ به حدی که آن‌ها با «توالت فرنگی» آشنا نیستند، تفاوت میان مسواک و فرچه توالت را نمی‌دانند و پسر از فرچه توالت برای شستشوی دهان خود استفاده کرده و سپس برای اعتراض از بوی بد اتاق، به مسوول هتل مراجعه کرده‌اند؛ اما در نهایت، مشخص می‌شود بوی ناهنجار، نه از هتل، که از دهان مهمان هتل است. نمایش این برنامه توهین آمیز از سوی ترکهای سراسر جهان و ایران محکوم شد.

اکنون اظهارات یونسی پس از 3 سال در مورد ترکها نشان می دهد که هنوز در ایران در این خصوص عبرت لازم گرفته نشده است.

ترکهای ایران با بیش از 30 میلیون نفر جمعیت همراه با فارس زبانها مهمترین و قویترین جامعه ایران هستند . ترک ها به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک، ساختار اجتماعی و فرهنگی، قدرت اقتصادی و پتانسیل جمعیتی خود از نقش تعیین کننده ای در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران برخوردار هستند.

در قرن های دهم و یازدهم، مهاجرت ترکان اوغوز به آذربایجان که تحت فرمانروایی سلسله ترک تبار سلجوقی قرار داشت سبب تقویت بیش از پیش جمعیت و قدرت قوم ترک در این سرزمین شد. با تشکیل دولت ترک نژاد صفوی در سال 1501، هویت مذهبی مردم منطقه تغییر کرد. این نظام جدید که در آذربایجان تاسیس شد ایران را به یک قدرت مهم منطقه ای تبدیل کرد. پس از فراز و نشیبهایی که بعد از سقوط صفویه حاصل شد دو سلسله معظم ترک افشاریه و قاجاریه نیز بر حفظ فرهنگ و زبان ترکی و مذهب شیعه تاکید کردند.

حکومت و فرمانروایی ترکها بر ایران پس از قرنها در ربع نخست قرن بیستم به پایان رسید. به دنبال سقوط قاجاریه حکومت فارس تبار پهلوی، بعد از کودتای سوم اسفند سال 1299 شمسی بر سر کار آمد. این تغییر، نقطه عطف مهمی برای ترکهای ایران است. از این دوره به بعد، ترک ها در معرض محدودیت های مختلفی در ایران قرار گرفتند. ایدئولوژی “فارس سازی” که در دوره پهلوی اغاز شد، موجب تلاش ترکها برای حفظ و احیای هویت خود در این منطقه شد. ترک ها همچنین در روند سقوط آخرین شاه ایران و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی از نیروهای موثر و پیش رو در این کشور بودند.

امروز ترک ها در سیاست و اقتصاد ایران از نقشی موثر برخوردار هستند. با این حال، ترکها به دلیل رسمی نشدن زبان ترکی و عدام برخورداری از حق تحصیل و تدریس به زبان ترکی با حکومت ایران مسایلی دارند.

قوم ترك در ایران را نمی توان در وضعیت یک اقلیت مشاهده کرد. برای حدود هزار سال است که ترک ها از نقش مهمی در شکل گیری تحولات اجتماعی و سیاسی در تاریخ و جغرافیای ایران برخوردار بوده اند.

فرهنگ فارس و فرهنگ ترک هم در داخل ایران و هم در خارج از ایران با هم تعامل دارند. این دو قوم با دو فرهنگ دیرین، برای همدیگر مزایای مختلفی داشته اند.

برای اینکه ملتها بتوانند در کنار یکدیگر زندگی مسالمت آمیزی داشته باشند می باید حداقل احترام را برای یکدیگر قائل شوند. آموزش به زبان مادری و آزادی مطبوعات یکی از اساسی ترین اصول حقوق بشر در جهان امروز است. جواب مثبت ایران به مطالبات ترکها در زمینه آموزش  زبان ترکی و داشتن رسانه به زبان ترکی مفید خواهد بود.

این امر هم از لحاظ روابط ترکیه و ایران و هم از لحاظ ثبات منطقه پیشرفت قابل توجهی را فراهم می کند.

نوشته: دکتر جمیل دوغاچ ایپک، ریاست دانشکده امور روابط بین الملل دانشگاه آتاتورک ترکیه

ترجمه: فرزاد صمدلی