ماناس بزرگترین حماسه تاریخ بشریت

گادتب: به گزارش مرکز خبر گادتب، ترکان به دلیل گستردگی سرزمین ها و تاریخ دراز و غیرت ها و دلاوری ها ، صاحب ادبیات حماسه ای بسیار غنی هستند ؛ بطوری که به جرات می توان ادبیات حماسی تورکی را غنی ترین نوع ادبیات جهان دانست.حماسه عظیم ماناس برای اثبات این ادعا کافیست.حماسه ی ماناس مشتمل بر 400 هزار مصراع می باشد، که شرح دلاوری های تورکان قیرقیز در مجادله با بت پرستان کالموک می باشد.حماسه ماناس، گرچه متعلق به تورکی قرقیزی است، اما برخى شخصیتهاى آن، از جمله خود ماناس، در حماسه هاى سایر اقوام تورک نیز پدیدار میشوند؛ همانند آلپامش، اِدیگه باتِرِ (بهادُر)، قوبلاندى باتر، و شورا باتر. براى نمونه، در میان ازبکان دهگونه (روایت) از آلپامش وجود دارد، در میان قزاقها دوگونه، در میان قره قالپاقها یک گونه، که شمار ابیاتشان از 500 ،2 تا چهارده هزار متغیر است. داستان ماناس در نواحى آلتایى به صورت آلپ ماناش و در کتاب دده قورقود به صورت قصه بسیار لطیف «بامسى بئیرک» دیده میشود.

قرقیزیهای چین عمدتا در منطقه خودمختار اویغور سین جیانگ واقع در شمال غرب چین زندگی می کنند و معتقد به دین اسلام هستند . این ملت بیش از 140 هزار نفر جمعیت دارد . کتاب حماسی این ملت ” ماناس ” نام دارد که کتابی بسیار بزرگ است . به گونه ای که شمار نوسیندگان و ناشران آن به دهها هزار تن می رسد . قرن های متمادی بود که ماناس کماکان به صورت کتابی کامل در نیامده بود و هیچ کسی نمی توانست آنرا کاملا بخواند . اینکه در دهه 80 قرن گذشته شخصی سالخورده قرقیزی به نام “جوسوپو مامایی” با بیش از 3 سال زحمت و مشقت و با اتکا به نیروی حافظه فوق العاده قوی توانست بیش از 115هزار بیت از حماسه ماناس را بخواند . در سال 1995میلادی حماسه ماناس به زبان قرقیز به چاپ رسید .

در حقیقت ماناس مروارید درخشانی از گنجینه ادبی ملت تورک قرقیز است که داستان های جنگ هشت نسل از خانواده ماناس را که بمنظور وحدت اقوام پراکنده و همبستگی ملل دیگر و مقابله با تجاوزخارجی صورت گرفته ، توصیف کرده است . ماناس محصول قرن های 10 تا 13میلاد است . این رزمنامه 18جلد و بیش از 2 میلیون و 400هزار واژه دارد، این حماسنامه نه تنها حاوی اشعار رزمی است بلکه دایره المعارفی برای پژوهش و تحقیقات تاریخی ، جغرافیایی ،مذهبی ،اقتصادی و اجتماعی و زبان قرقیزی محسوب می شود . امروزه در سرزمین پهناور غربی سین جیانگ در هر نقطه قرقیزی نشین صدای سرود ” ماناس” به گوش می رسد . در کشورهای خارجی مانند روسیه و قرقیزستان ، تاجسکستان و ازبکستان تاریخ پژوهش و تحقیق درباره ماناس بسیار طولانی است و بسیاری از تاریخدانان جهان در خصوص این حماسه دست به تحقیقاتی زده اند . طولی نکشید که قطعات ماناس به زبان های چینی، انگلیسی ، روسی،فرانسوی ، آلمانی و ژاپنی و غیره ترجمه شد . لکن اکنون چاپ ونشر ماناس بطور کامل هم به زبان قرقیزی با همت آقای جوسوپو در محافل حماسه شناسان جهان ایجاد کرده است . آنچه شایان است ذکر شود اینکه این رزمنامه برای پژوهش تاریخ قرقیز و تاریخ مبادله ملل آسیای میانه نقش مهمی ایفا خواهد کرد و همین امر باعث می شود تا نقش مهم آن بیش از پیش برای جهان و جهانیان آشکار گردد. “جوسوپو “امسال 87سال دارد ، وی در دهکده ای کوچک در شهرستان” آهاچی” منطقه خودمختار سین جیانگ به دنیا آمد . از دوران کودکی جوسوپو تحت تاثیر فرهنگ مردمی و باستانی ملت قرقیزقرار گرفت. جوسوپو از هشت سالگی خواندن “ماناس” به زبان قرقیزی را آموخت . تا اینکه در 17سالگی توانست بسیاری از قطعات ماناس را بطور متوالی بخواند. لیکن ملت قرقیز چین برطبق فرمان نیاکان متعقد است که ماناس کتابی مقدس است و هیچ کسی تا قبل از 40 سالی نمی تواند آشکارا و در هر محلی این شعار حماسی را بخواند . در غیر این صورت بلایا و حوادث ناگواری روبرو خواهد شد . جوسوپو آرام و به سرعت و با رنج و مشقت فراوان به کار خود ادامه داد و انتظار داشت که بتواند بزودی برای هم ولایتی های خود ماناس را قرائت کند . روزی که جوسوپو سالها در انتظار آن بود فرا رسید ، سال 1958میلاد جوسوپو 40 ساله بود و توانست برای اولین بار عینا اشعار ماناس را برای مردم بخواند . مردم قرقیز از نقاط مختلف برای شنیدن سرود جوسوپو سوار بر اسب به گرد یکدیگر جمع شدند. چه آنکه جوسوپو با قلبی مملو از احساسات این سرود را می خواند و مردم همگی اعتقاد داشتند که شنیدن سرود جوسوپو از بهترین لذتهای هنری است . جوسوپو آنقدر با مهارت ماناس را می سرود که توجه محافل حماسی و حماسه شناسان چین را به خود جلب کرد. اما آنچه شایسته در ذکر است اینکه در چند قرن اخیر ،ناشران ماناس از کشورهایی مانند چین ؛ قزاقستان ، قرقیزستان ، ترکیه ،هند و غیره تمایل داشتند ماناس را بطور کتابی کامل در آورند . اما این آرزو تا مدتهای طولانی محقق نشد . جوسوپو از بهار تا پاییز ، از زمستان تا تابستان ماناس را خوانده و خواند. به گونه ای که گاهی اوقات برای سرودن فصول حماسی شبانه روز می خواند و آنان که مسئول نت برداری بودند ، شیفت به شیفت کار خود را ادامه می دادند . تا اینکه سرانجام جوسوپو بطور متوالی و با تلاش بیش از 1300روز و تا مارس سال 1983میلادی توانست تمامی ماناس را بخواند . بد نیست بدانید که کتاب حماسی ماناس 14برابر حماسه “هومر” و مشتمل بر واژه های بسیاری است . به همین سبب کار منظم و بررسی واژه های کتاب حماسی ماناس خیلی پیچیده و مشکل بود. تا اینکه در اواخر سال 1995 میلادی اشعار حماسی ماناس به زبان قرقیزی در 8قسمت و 18جلد چاپ و نشر شد . آری دست آورد جوسوپو توجه محافل حماسی و حماسه شناسان جهان را جلب کردو سال 1995 در جشنواره بزرگداشت هزارمین سالگشت ظهور ماناس در قرقیزستان مورد احترام و ستایش قرار گرفت و در سال 1997 قرقیزستان عنوان “هنرپیشه خلق” یعنی بالاترین عنوان افتخاری این جمهوری را به جوسوپو اعطا کرد.