ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: نام بایندر به عنوان یکی از قبایل ۲۴ گانه تُرکان اوغوز در دیوان لغات الترک مذکور است و در منابع بعدی مانند جامع التواریخ هم ذکر آنها آمده است. طایفه آق قویونلو شعبهیی از همین بایندر بوده و لذا در منابع از آنها با اسامی آل بایندریه، آل بایندر و دولت بایندریه یاد شده است. بایندرها در غرب آسیا، از حلب تا ترکمن صحرا به صورت متفرق یا مجتمع حضور داشته‌اند و آثاری از نام آنان در توپونیم ها و اسامی اشخاص و همین‌طور نام های فامیلی در اقصی نقاط ایران برجای مانده است
نام بایندر در متون کلاسیک به صورت بایُندُر(Bayundur) و بایاندور(Bayandur) و بایندور(Bayındur) آمده است. محمود کاشغری و علمای بعد از وی، عمدتاً بایندر را “مرفه، غنی و پر نعمت” ترجمه کرده اند. به نوشته پروفسور احمد بیجان ارجیلاسون (در مقاله: اوغوز بوی آدلارینین اتیمولوژیسی، دیل آراشدیرمالاری درگیسی، سایی 3، گوز2008)، احمد زکی ولیدی طوغان به نقل از پل پلیو، بایان را معادل بای “غنی و ثروتمند”دانسته و پسوند ـدور را علامت جمع در قپچاقی محسوب کرده که بین مغولان نیز رایج بوده است.
بهاءالدین اؤگَل، اسم را مشتق از فعل بایوماق(bayumaq) “غنی شدن، ثروتمند شدن” دانسته و حالت انعکاسی آن یعنی بایینماق(bayınmaq) را منشاء بایندر محسوب کرده است. وی اذعان داشته که توجیه این پسوند سهل و آسان نیست. احمد ارجیلاسون خود، بایان را صورت دیگری (به زعم بعضی محققان جمع نادر) بای دانسته (نظیر اوغول>اوغلان، ار>اَرَن و..) و پسوند ـدور را، همانند بهاءالدین اؤگل، پسوند موجود در اسم هایی نظیر باغاتور>بهادر دانسته که در مغولی هم شایع بوده است. پسوند مزبور در ترکی قدیم هم وجود داشته است؛ نظیر بوک(bük) “گوشه، زاویه”>بوکتیر(büktir) “نقاط فرورفتگی در کوه‌ها”؛ بالا “جوجه و بچه حیوانات> بالدیر “فرزند ناتنی”). لذا بایانتور>بایاندور>بایندر در اصل به معنی “غنی، ثروتمند، مرفه” خواهد بود. چاولدور(Çavuldur) نام قبیله دیگر اوغوز هم با همین پسوند تحلیل شدنی است.
در آناتولی یکی از نواحی ازمیر هم اسم باییندیر دارد. علاوه بر آن باییندیرچایی، نام رودخانه‌یی در استان آنکارا است؛ روستایی به نام باییندیرلی هم در ولایت عثمانیه(تابعۀ دوزایچی) موجود است؛ قریه‌یی هم با اسم باییندیر هویوک(Bayındırhüyük)در بوجاق مرکزی یوزغات وجود دارد.
و اما در خارج از آناتولی:
1. بایاندور(Bayandur): روستایی در استان شیراک ارمنستان که در جوار مرز ترکیه قرار دارد. ظاهراً دو بایاندور دیگر هم در ارمنستان وجود داشته که تغییر نام داده‌اند.
2. بایندر: روستای تابعه دهستان صائین در شهرستان سراب
3. بایندر: روستایی از توابع دهستان قلعه دره‌سی در شهرستان ماکو
4. بایاندیر(Bayandır): روستایی در رایونِ ترتر در جمهوری آذربایجان
5. بایاندیر: روستایی از توابع رایونِ بردعه در جمهوری آذربایجان
6. بایندر: روستایی و کوهی در دهستان معجزات بخش مرکزی زنجان
7. بایندر دره‌سی: از دره‌های مهم کوه سهند در نزدیکی مراغه.
علاوه بر اینها در ترکیب ترکمن‌ها هم بایندر وجود دارد و گروه مهمی از ایل مزبور از قدیم الایام در بیجار_گروس ساکن بوده و هستند و حداقل دو نام معروف از میان آنان برخاسته است. یکی دریابان غلامعلی بایندر فرمانده نیروی دریایی ایران از ۱۳۱۰ تا شهریور ۱۳۲۰که در جریان تهاجم قوای بریتانیا برای تصرف بنادر جنوب ایران، کشته شد و دیگری برادر وی یدالله بایندر از فرماندهان نیروی دریایی در شمال و خزر که در جنگ با نیروهای مهاجم شوروی در همان مقطع زمانی از پای درآمد. از این رو دو اسم فوق به صورت سمبل‌های ملی در ایران درآمده‌اند.
