جمعه , مارس 29 2024
azfa

محمود کاشغری (محمود کاشغارلی)

گادتب: تورکها مفاخر علمی و فرهنگی بسیار دارند ولی به حق محمود کاشغری حق بزرگی بر گردن همه تورکان جهان دارد، او بزرگترین زبانشناس و مردم شناس در زمان خود شناخته میشود. دایرة المعارف تورکی -عربی او اثری جاویدان است که ۱۰۰۰ سال قدمت دارد، و سند عظمت زبان تورکی است.

 محمود ابن حسین ابن محمد الکاشغری در اواخر قرن چهارم هجری (حدود ۳۸۰ هجری قمری) در حوالی دریاچه ایسیق گول، برسغان به دنیا آمد. در آن زمان پدرش حسین ابن محمد نوه هارون ابن حسن بن سلیمان بن بوقراخان حاکم برسغان بوده است. برسغان هم اکنون شهری در قرقیزستان کنونی می‌باشد. اوملژان پرتساک Omeljan Pritsak نویسندهٔ مادهٔ قاراخانلیلار Karaxanlılar در «دائرةالمعارف اسلام»، دربارهٔ «محمودبن یوسف بغراخان» جد اعلای محمود کاشغری چنین می‌نویسد: «محمودبن یوسف ملقب به قوام‌الدوله، خاقان بزرگی بود. تنها ۱۵ ماه (۴۴۸-۴۴۹) توانست حکومت کند و حکومت را به فرزند ارشدش حسین چاغری تگین وا سپرد. او، پدر محمود کاشغری، دانشمند زبان شناس آن روزگار بود. قبل از اينكه به بغداد برود سفرهاي زيادي به سرزمينهاي تورك نشين داشته است. احتمال دارد كه نزاعهاي داخلي همين سلسلة قراخاني سبب اين مسافرتها و مهاجرت ها شده است. در بغداد او با بسياري از اديبان ملاقات كرده و در مي يابد كه علاقه زيادي به زبان و مردم تورك دارد، بنا براين ترغيب ميشود كه دو اثر راجع به آنها بنويسد. از همين جا شروع به نوشتن كتاب ديوان لغات الترك ( 464 هـ . ش) مي كند. بر طبق اطلاعات داخل كتاب، او چهار قسمت از آن را در طول سالهاي 464 تا 476 مينويسد. نسخه اصلي ديوان دردست نيست اما تحرير دست نوشته منحصر به فردي از آن به تاريخ 27 شوال 664 بر ميگردد. دومين اثر كاشغري دستور زبان توركي به نام جواهرالنحو في لغت الترك است كه اين هم مفقود شده است و از لابلاي نوشته هاي ديگران موجوديت آن مدلل ميشود.

آثار كاشغري اهميت به سزايي در زبان توركي و همچنين براي تاريخ، جغرافي و ادبيات عامه مردم تورك دارد. او زبانشناسی برجسته است تسلط او به زبانهایی نظیر عربی تبتی چینی لاتین فارسی انواع شاخه های غربی و شرقی زبان تورکی و هندی در کتابش مشهود است.

 دیوان اللغات التورک و منظومه عظیم قوتاد قو بیلیگ دو اثر عظیم دوره شاهان قاراخانی است که مرجعی برای تورکی میانه و پلی برای تورکی باستان شناخته میشود، و مرجع و معیاری برای زبان تورکی است که در صورت انحراف زبان تورکی از مسیر خود میتوان با مراجعه به این دو کتاب بازیابی کرد. دیوان اللغات التورک کتاب طلایی و مقدس ما تورکان است، که بدلیل نیاز ملت عرب به تکلم با تورکان ساکن بغداد و سامرا و … که در دربار و لشگر عباسیان بودند ، شیخ محمود کاشغری کتاب خود را حدود هزار سال پیش به خلیفه عباسی المقتدی بالله تقدیم میکند که یک لغتنامه و دایرة المعارف تورکی-عربی است، ما اکنون به مدد دیوان اللغات التورک شجره نامه تورکان را استخراج میکنیم.

محمود کاشغری به جغرافیا و تاریخ هم تسلط دارد نقشه جهان او که مکانهای سکونت تورکان را نشان میدهد جزو بهترینهای عصر خود است و محلهای استقرار تورکان را در ایران، آزربایجان و قفقاز و ترکستان و اویغورستان مشخص ساخته است.

يونسكو سال ٢٠٠٨ را به پيشنهاد وزارت فرهنگ تركيه به نام محمود كاشغري نامگذاري كرده است. سال ۲۰۰۸ دقيقا مصادف با هزارمين سال تولد اين شخصيت مشهور تاريخي است كه جزو يكي از پيشروهاي رشته زبان شناسي و دايره المعارف و لغت نامه نويسي است.

کار بزرگ دیگر شیخ محمود کاشغری جمع آوری و ثبت روایات و احادیث مربوط به تورکان است که حدیث مشهور رسول الله مبنی بر آموزش زبان تورکی را محمود کاشغری با رعایت امانت نقل کرده است. ایشان بعد از عمری تلاش به وطن اصلی خود برگشت و مقبره ایشان در کاشغر میباشد.

دوباره امتحان کنید

ترکیه ششمین کشور برتر اروپا در فروش خودروهای برقی است

گادتب: ترکیه در عرصه فروش خودروهای برقی پس از برخی از کشورهای اتحادیه اروپا در …

مرگ مشکوک سارا تبریزی پس از احضار به اطلاعات

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، سارا تبریزی ۲۰ ساله ۴ فروردین به وزارت اطلاعات احضار …