پیام خانم ادری آزرولای، مدیرکل یونسکو به مناسبت روز جهانی زبان مادری

گادتب: «زبان (مادری) ما یک‌سره اشک می‌ریزد

زیرا فرزندانش او را ترک می کنند

و با کوله‌باری سنگین تنهایش می‌گذارند.»

شعر «از وولف» / شاعر سنگالی، یوسیون گی کاسان.

از نظر یونسکو همه زبان‌های مادری شایسته آن هستند که شناخته شوند، رسمیت یابند و در تمام حوزه‌های زندگی و فضای عمومی نقش و برجستگی بیشتری به آن‌ها بخشیده شود. اما این چیزی نیست که در عمل اتفاق افتاده باشد. زبان‌های مادری بسیاری لزوما موقعیت زبان ملی را ندارند، موقعیت زبان رسمی را ندارند و یا حتی موقعیت زبان آموزشی را ندارند. و همین وضعیت است که می‌تواند موجب کاستن از ارزش بالذات یک زبان مادری و مرگ کامل آن در بلندمدت شود.

در بیستمین سالگرد روز جهانی زبان مادری، ما باید به یاد بیاوریم که همه زبان‌های مادری ارزشمند هستند و همه آن‌ها برای برقراری صلح و پشتیبانی از توسعه پایدار ضروری هستند. زبان مادری برای سوادآموزی حیاتی است زیرا در نخستین سال‌های تحصیل، مهارت‌های بنیادی خواندن و نوشتن و همچنین فرآیند یادگیری را آسان می‌کند. مهارت‌هایی که پایه و اساسی برای رشد شخصی کودکان فراهم می‌کنند. زبان مادری همچنین بیان منحصر به فردی است از هویت و تنوع خلاق و سرچشمه‌ای از دانش و نوآوری.

هنوز کارهای بسیاری برای انجام دادن مانده است. زبان آموزشی در نخستین سال‌های تحصیل به ندرت زبان مادری کودکان دانش‌آموز است. به گفته یونسکو، نزدیک به ۴۰ درصد از جمعیت جهان به نظام آموزشی با زبان مادری یا زبانی که آن را می‌فهمند دسترسی ندارند. و این با وجود مطالعات متعددی است که نشان می‌دهد اولویت دادن به زبان مادری، فرآیند یادگیری عمومی و همچنین یادگیری زبان‌های دیگر را تسهیل می‌کند.

مردمان بومی، همیشه خواهان آموزش و نظام آموزشی به زبان مادری خود هستند، همچنان‌که در اعلامیه سازمان ملل متحد درباره حقوق مردمان بومی بر آن تاکید شده است. با توجه به این‌که سال ۲۰۱۹ سال جهانی زبان‌های بومی است، مضمون روز جهانی زبان مادری امسال تاکید بر زبان‌های بومی همچون عامل توسعه، صلح و آشتی خواهد بود. مردمان بومی حدود ۳۷۰ میلیون جمعیت دارند و زبان‌های آنان اکثریت مطلق نزدیک به ۷۰۰۰ هزار زبان زنده روی زمین را تشکیل می‌دهند.

بسیاری از مردمان بومی همچنان از تبعیض، فقر شدید و به حاشیه راندن رنج می‌برند و قربانیان نقض حقوق بشر هستند. در پرتو برنامه «هدف توسعه پایدار ۴» و هدف آن برای جا نماندن هیچ ‌کسی پشت سر، ضروری است که مردمان بومی به آموزش و نظام آموزشی به زبان مادری‌شان دسترسی داشته باشند.

به مناسبت روز جهانی زبان مادری، من تمام کشورهای عضو یونسکو، همه همراهان و سرمایه‌گذاران در امر آموزش را دعوت می‌کنم حقوق مردمان بومی را به رسمیت بشناسند و آن‌ها را در عمل اجرا کنند.