ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: اگرچه ترکها اکثریت جمعیت در جغرافیای باصطلاح ایران را تشکیل می دهند اما در یک قرن اخیر همواره سعی شده است که این اکثریت به اقلیت تقلیل داده شود. با این وجود آثار وجود ترکها در جای جای ایران آن قدر واضح است که در هر گوشه ای از این کشور نمادی از ترکها، ترک بودن آن منطقه را به روشنی آشکار می کند. روستای یاسی چای در شهرستان سامان در استان چهار محال بختیاری و در جنوب غرب ایران، نمادی پرمعنا از حضور دیرینه ترکها در این منطقه است.
یاسئ‌چای، یاستی چای، یاسوچای، یاسی‌چای یا یاسه‌چای واژه‌ای تُرکی و دوبخشی است که به معنای رودخانهٔ پهن می‌باشد. واژهٔ یاسئ، یاسو، یاسی یا یاستی و یاسه به معنای پهن یا عریض و واژهٔ چای به معنای رود یا رودخانه است. در فرهنگ واژگان دهخدا نیز یاسه‌چای به معنای محلی است که پهنای رودخانه زیاد می‌شود که دلیل نام‌گذاری یاسوچای نیز به دلیل پهن بودن این ناحیه از زاینده‌رود بوده‌است. یاسوچای در سال‌های اخیر به اشتباه با نام یاسه‌چاه عنوان می‌گردد، هم‌چنین با لهجه‌ها و گویش‌های دیگر تُرکی یاسه‌چای و یاسی‌چای از دیگر عناوین این روستا می‌باشد. به این ترتیب نام اصلی این روستا یاسئ‌چای به معنی رودخانهٔ پهن می‌باشد. این روستا از توابع شهرستان سامان در استان چهارمحال ایران است. عُمده نام‌های خانوادگی این روستا بر اساس جمعیّت به ترتیب عبارتند از: بهارلو، پیرعلی، علّامی و…
پیش از این که یاسوچای تبدیل به روستا گردد مزرعهٔ یای‌لاغی خانواری از گله‌داران بهارلوی شهرستان داراب بوده‌است. مردم در فصول گوناگون به دلیل عدم وجود پل از درون رودخانهٔ زاینده‌رود عبور می‌کرده‌اند پس ناگزیر به عبور از نقطه و محلی بوده‌اند که آب عمق کم‌تری نسبت به نواحی دیگر داشته باشد تا خود و محصولات و نیز دام‌هایشان آسیب کم‌تری ببینند. روبه‌روی این مزرعه (یاسوچای) چنین موقعیت مناسبی وجود داشته‌است.
برگزاری مراسم عروسی مردم روستای یاسوچای با نغمه‌ها و ترانه‌های زیبای تُرکی هم‌راه است که از موسیقی محلی استفاده می‌شود. موسیقی در میان مردم این روستا جای‌گاه ویژه‌ای دارد و مهم‌ترین آلات موسیقی روستائیان شامل کَرنا، سُرنا، ساز، نِی، دُهُل، تُم‌بَک، کَمان‌چه و… می‌باشد. قالی‌های خوش‌طرح و نقش و رنگ مهم‌ترین محصول صنایع دستی روستای یاسوچای به حساب می‌آید. آش‌دوغ، بیریش‌توروک، آش‌رشته، کاچی و… از خوراک‌های خوش‌طعم و لذیذ روستای یاسوچای می‌باشند. در روستای یاسوچای طوایف گوناگونی از جمله بهارلو، بَیگ‌دیلی، پیرعلی، علّامی، حیدری، قائدی و… زندگی می‌نمایند. مردم روستای یاسوچای به لهجهٔ مختص خویش از گویش‌های جنوب‌غرب از تُرکی اوغوز سخن گفته و شیعه دوازده‌امامی می‌باشند.
روستای یاسوچای براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۰۲ نفر (۲۲۲خانوار) بوده‌است. اهالی روستاییاسوچای با اشاره به ویژگی تُرکان در خلق و ایجاد بافت‌های معماری بدیع به‌ویژه در روستاها منطقه مسکونی امنیّتی خاصی را بنا نهاده‌اند.
بافت تاریخی روستای یاسوچای به عنوان نخستین بافت تاریخی روستائی ایران در فهرست آثار ملی پذرفته و ثبت گردیده‌است. اصلی ترین دلیل شهرت این روستا نیز نبود کوچه در آن است. معابر بافت به شکل دالان ها سرپوشیده با اتاق اهنگ بوده و علاوه بر تامین امنیت روستا باعث استفاده بهینه از زمین های هموار و استفاده از روی معبر برای فضای مسکونی بوده است.
بافت روستای یاسه چای از خشت و متعلق به دوره صفویه است، هسته اولیه روستا در بخش غربی و اطراف حمام و مسجد بوده است و کم کم به سمت شرق توسعه یافته است و برای حفظ امنیت روستا و کنترل آمد شد تنها را ورود و خروج دروازه شرقی و غربی بوده است.
