ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: جمهوریت در ترکیه روز 29 اکتبر سال 1923 تاسیس شد. در چنین روزی، مجلس کبیر ملی ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاترک، تاسیس نظام جمهوری را در ترکیه رسما اعلام کرد.
مصطفی کمال آتاترک سال‌ها پیش از این تاریخ تصمیم به تاسیس جمهوریت در ترکیه گرفته بود. دولت عثمانی که در پایان جنگ جهانی اول مغلوب تلقی شد، قرارداد مملو از شرایط سخت “سور” را که به‌معنی فرمان مرگ خود بود، امضا کرده و در نتیجه آن خاک‌هایش اشغال شده بود. مصطفی کمال آتاترک که نوزدهم ماه می سال 1919 مبارزه رهایی بخش ترک را در سامسون آغاز کرد، با وجود کلیه شرایط منفی به کسب پیروزی مطلق در این مبارزه اطمینان داشت. حال آنکه مبارزه رهایی بخش ملی ترک هنوز آغاز نشده و حتی ارتش منظم ترک نیز وجود نداشت. در ماه جولای سال 1919 در شهر ارضروم کنگره‌ای برای برنامه‌ریزی جنگ رهایی بخش ملی برگزار شد. مصطفی کمال آتاترک در این کنگره به دوست نزدیک خود “مظهر مفتی کانسو” گفت: که پس از پیروزی در مبارزه رهایی بخش ملی شکل دولت ترکیه جمهوری خواهد بود. ولی قرار شد تا رسیدن آن روز این سخن مصطفی کمال آتاترک به‌عنوان یک راز باقی بماند. البته این تنها راز بین آن‌دو نبود. در روز برگزاری کنگره ارضروم مصطفی کمال به کانسو گفته بود که در زمینه طرز پوشاک نیز انقلابی در کشور صورت خواهد گرفت و همچنین الفبای لاتین جایگزین الفبای عربی خواهد شد که قرن‌های متمادی مورد استفاده قرار گرفت.
جنگ رهایی بخش ملی ترک که چهار سال طول کشید بالاخره با پیروزی ملت ترک به نتیجه رسید. قرار داد صلح لوزان مورد قبول قرار گرفته و به موجودیت سلطنت در کشور پایان داده شد. مصطفی کمال آتاترک 28 اکتبر سال 1923 به هم‌رزمان خود گفت که فردا جمهوریت را در کشور اعلام خواهیم کرد و روز 29 اکتبر اعلام جمهوریت در مجلس ملی کبیر ترکیه مورد قبول قرار گرفت. پس از آن نیز با رای‌گیری مخفی رئیس جمهور انتخاب شد. تمامی 158 نماینده مجلس مصطفی کمال پاشا را به‌عنوان اولین رئیس جمهور دولت جدید ترکیه انتخاب کردند.
در پی اعلام جمهوریت اصل «حاکمیت بدون هیچ قید و شرطی از آن ملت است» به صورت بارزی جای خود را در دولت گرفت.
پس از اعلام دولت جدید ترکیه به کلیه جهانیان، به اصلاحات و نوآوری‌های دیگر مصطفی کمال آتاترک که از سال‌ها قبل برنامه‌ریزی کرده بود، یکی پس از دیگری جامه عمل پوشانده شد. در چهارچوب این نوآوری‌ها نه تنها در زمینه طرز لباس پوشیدن بلکه در زمینه آموزش، حقوق، فرهنگ، اقتصاد و شناخته شدن حقوق سیاسی به زنان و کلیه عرصه های زندگی اجتماعی به انقلابات مهمی جامه عمل پوشانده شد. استفاده از الفبای لاتین مورد قبول قرار گرفته و بدین ترتیب جمهوری ترکیه به‌عنوان دولتی لائیک، معاصر و دموکراتیک که مورد هدف مصطفی کمال آتاترک بود، در میان کشورهای جهان جای گرفت.
