ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: تورکها در طول تاریخ سنن مختلفی در زمینه نامگذاری داشته‌اند.
پذیرش اسلام ، سنت های قدیمی را تا حدی در بین تورکها تغییر داد با این حال نتوانست این سنن را به طور کامل حذف کند.
آنطور که اسناد تاریخی نشان می‌دهد مشهورترین اقدام تورکها در مورد نامگذاری در دوران باستان ، نامگذاری بر اساس اعمال شهامت و قهرمانی بود.
در بخشی از داستانهای ده‌ده قورقوت می‌خوانیم که بر روی کودکی بدون نشان دادن جسارت و شجاعت اسم گذاشته نمی شود.
سنت دیگر ، نامگذاری بر اساس نام کوه ، رودخانه ، منطقه و … در اطراف محل تولد کودک بود که ارتباط مستقیمی با شامانیزم داشته است.
همچنین برخی از نامها بر اساس اعتقادات دینی_مذهبی گذاشته می‌شده است.
برای برخی از نوزادان تازه متولد شده به منظور جلوگیری از آسیب رساندن ارواح شیطانی ، نام هایی مانند اکسوک (اکسیک) داده می‌شد.
در حقیقت تورک‌های باستان در نامگذاری ، به این اعتقادات توجهی ویژه داشته اند که این سنن بعدها با پذیرش دین اسلام تغییر می‌یابند.
در دوره غزنوی تورکها از لحاظ فرهنگی از زبان دری (امروزه فارسی) تاثیر می پذیرند.
یعنی علاوه بر نامهای اسلامی نامهای دری نیز در این دوره ظاهر می‌شود.
همچنین عنوان تیگین (شاهزاده) در این دوره با بسیاری از نامها ترکیب می‌شود.
آی‌تیگین ، آنوش‌تیگین و آلپ‌تیگین برخی از این اسامی هستند.
در حالی که نامهای تورکی همانند بیلگه‌تیگین ، بؤری‌تیگین و سبوک‌تیگین در دوره تأسیس سلسله غزنوی وجود داشته ، بعدها نامهایی اسلامی مانند محمود ، مولود و مسعود نیز رایج می‌شود.
تغییری که در دوره قاراخانیان ، سلجوقیان و خوارزمشاهیان ایجاد شد داشتن یک نام اسلامی در کنار یک نام تورکی بود.
به عنوان مثال می توان از آلپ_ارسلان_محمد ، داوود چاغری_بگ ، طوغرول بگ_محمد نام برد.
در این دوره در میان اعضای خاندان نامهای بؤری ، قاوورت ، آرسلان ، بارس ، پورسوق ، طوغرول ، چاغری ، توغان ، اؤزبک و منگو بسیار رایج بود.
علاوه بر این ترکیب نام با کلمه تیگین مخصوصا با عناوین قدیمی تورکها از جمله یابغو ، اینال و … در دوره غزنوی ادامه یافت.
از طرف دیگر در دوره خوارزمشاهیان ترکیب اسامی اسلامی_تورکی شکل گرفت.
با افزایش روابط تورکها با فرهنگ دری ، تورکها رسم نامگذاری ترکیب دری (فارسی) در کنار نام تورکی را آغاز کردند.
مثال در این مورد نام آلپ‌رستم در حماسه ده‌ده قورقوت است.
در دوره سلجوقی عناوین پادشاهان موجود در شاهنامه که امروزه ایرانی نامیده می شوند در کنار نامهای تورکی و عربی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در طول حاکمیت مغول و دوره ایلخانیان ، برخی از اسامی تورکی قدیمی ریشه دار دوباره مورد توجه قرار گرفت و بهمراه اسامی مغولی بشدت رایج شد.
در زمان خاندان آق‌قویونلو ، قاراقویونلو و تیموری آداب و رسوم قدیمی تورکها دوباره برقرار می‌شود.
در این دوره همچنین از عناوینی مانند پیر ، بابا ، پهلوان ، خوجا و یار در کنار نام افراد استفاده می شد.
پیر علی ، خوجا محمد ، پیر عمر را می‌توان به عنوان مثال ذکر کرد.
همچنین عنوان پادشاه و سلطان در این دوره رواج می‌یابد.
در دوره صفوی رواج نامهای دری در کنار نامهای عربی زیاد می‌شود.
در بعضی دوره‌ها همانند عثمانی مثل بعضی سلسله های تورک که بهنگام تاسیس اسامی تورکی داشته‌اند ، در سالهای بعدی استفاده از نام های عربی و دری (فارسی) رایج می‌شود.
نامهایی چون سلیم ، محمد ، عبدالحمید و عبدالمجید در سالها و دهه‌های بعد تاسیس عثمانی را می‌توان در اینمورد مثال زد.
در دوره بعد از تاسیس جمهوریت در ترکیه دوباره استفاده از اسامی تورکی باستان رایج شد.
در راستای این حرکت استفاده از بعضی اسامی پروتوتورک نیز آغاز می‌شود و تلاش می‌شود نامهایی با ریشه غیر تورکی کنار گذاشته شود.
اما در چند دهه اخیر استفاده از نامهای ترکیبی تورکی_اسلامی دوباره رایج شده است.
در دیگر جمهوری‌های مستقل تورک همچون آزربایجان ، تورکمنستان ، اؤزبکستان و … تاثیر فرهنگ روسی بدلیل دهه‌ها استیلای فرهنگی ، در کنار اسامی تورکی و عربی دیده می‌شود.
همچنین در بعضی سرزمینهای با اکثریت تورک همچون ایران ، علاوه بر سنت نامگذاری اسامی عربی و دری (فارسی) ، نهضت نامگذاری اسامی تورکی در سالهای اخیر نیز آغاز شده است.
