Vardapet Vanağan və onun “İnamnınq özəgi” əsəri

GADTB: Mxitar Qoşun şagirdi Vardapet Vanağan (Vanakan Vardapet) haqqında Kirakos Gəncəli öz kitabının 43, 50, 51, 52 və 53–cü fəsillərində geniş məlumat verməkdədir. Onun yazdığına görə, dövrünün böyük xristian ilahiyyatçılarından olan bu şəxs Mxitar

Qoşdan dərs almış, vardapetlik həsasını da ondan qəbul etmişdir.

Bu şəxs barədə Fəridə Məmmədova yazır:

“Vardan Areveltsi (Şərqli) və Vanakan Vardapet Mxitar Qoşun tanınmış şagirdləri olmuşlar. Hazırda Mxitar Qoş barədə əlimizdəolan məlumatların əksəriyyətini Vanakanın yetirməsi, Qoşu özünün “mənəvi babası” adlandıran Gəncəli Kirakos yazıb qoymuşdur”.

Kirakosun yazdığına görə, xristianlar arasında üç üqnuma inamla, başqa sözlə, xristian inancının əsasları barədə romalılarla ermənilər arasında mübahisə yaranmış və problemi həll etmək iqtidarında olmayan ermənilər albanların ən müdrik ilahiyyatçılarına, o cümlədən Vanağana müraciət etmişlər. O da düşündükdən sonra bu barədə fikirlərini “Inam bilə tapunurmen ari Errortutiunnu da bir Tenqrilikni ayirılmağan” (İmanın əsası: İnam ilətapınıram nüqəddəs üç üqnuma və tək Tanrıya ayırmadan ) adlıəsərində dilə gətirmişdir. Həmin fikirlər iki müxtəlif variantada dövrümüzədək ulaşmışdır. Onlardan biri 1750 №-li Venesiya əlyazmasında qeyd edilib. Dövrümüzədək Vardapet Vanağanın daha bir neçə cümləsi dəgəlib çatmışdır. Həmin yazı Matenadaranda (İrəvan) qorunan 2267 №-li əlyazmasında yer almaqdadır.

İNAMNINQ ÖZƏGİ

(qısaca)

Inanırbiz bir Tenqrigə, Atağa barcanı tutucığa, yaratucısına köknünq da yerninq, körüngənlərni da kürünməgənlərni.

Alayox inanırbiz bir Biygə, Jisus Krisdoska, da Tenqri Oğluna, Tenqridən toğqanğa, Atadan yalğız toğqan, budur barlıxından Atanınq, Tenqri Tenqridən, Yarıx Yarıxtan, könü Tenqri, könü Tenqrininq Oğlu, da dügül etilgən, yənə ol kendi tarbiyatından Atanınq, xaysı bilə ki barça nemə boldu köktə da yerdə, körüngənlər da körünməgənlər. Xaysı ki biz adamlar üçün da bizim xutxarılma xımız üçün enip köktən ten aldı, adam boldu tügəllik bilə Mariamdan ari goystan Ari Can bilə, xaysı bilə ki, aldı ten, can, es da barçanı, ne ki bardır adamda. Toğru da dügül işkillik bilə xıynaldə, bu kendi xaçlandı, öldü, kömüldü. Üçünci kündə ölüdən turdu.

Çıxtı kökkə ol ten bilə, olturdu tüz yanına Atanınq. Kelməxtir ol ten bilə da haybat bilə Atanınq yarğulamağa tirilərni da ölülərni, xaysınınq ki ari da ölümsüz xanlıxına yoxtur uç. Alayox inanпrbiz Ari Canğa da, xaysı ki yaratılmağandır da tügəl. Ol edi, xaysı ki sözlədi orenktə, markarelərdə da Avedaranda. Ol edi, xaysı ki edi Jortananğa, karozel etti yeberilgənni da sığındı arilərdə.

Inanпrbiz bunqar bütün dünyada bolğan ğatoğige da arakellərninq yöxövü. Inanırbiz bir mğrdutiunğa poşmanlıxka arınma xlıxka da boşatlıxka yazıxlarğa; ölüdən turmaxka sonq yarğuğa canlarğa da tenlərgə; köktəgi xanlıxka da menqilik tirlikkə. Yoxsa kimlər ki aytıyırlar ki, bar edi zaman, xaçan yox edi Oğul, yaxot bar edi vaxt, xaçan özgə barlıxtan ya tarbiyattan, aytkanlar yaratılmağan Tenqri Oğlun ya Ari Cannı ki, özgə türlü bolmalı ya teşkirilməlidir, anınqki aytucılarnı yöpsünməstir, yoxsa nızovel etiyir gatoğige da arakellərninq ari yıxövü.

VANAĞAN VARDABEDNİNQ AYTKANI

《Nedir manisi xıtım kecəsi ki, saruyağ yeyirbiz bolsun Bayramnınq, alay Cnuntnunq? Yazıyır bunun üçün künü Gureğ Ağeksantraçin Teotos padşahğa bayram xıtımu üçün da aytıyır ki, ne

üçün kecədən çeziliyirbiz: anınq üçün ki, Krisdos kecədən turdu…, .》

Bextiyar Tuncay,

Tarixçi Alim.

Həmçinin yoxlayın

Təbrizin tarixi bazarında restoran və kafelər bağlandı

 GADTB-nin Mətbuat Mərkəzinə daxil lan məlumata görə, son bir neçə gündə Təbrizin tarixi bazarında fəaliyyət …

Qərbi Azərbaycan İcması İrəvanı Fransanın oyunlarına getməməyə səslədi

GADTB: Qərbi Azərbaycan İcması Ermənistan hökumətini və ictimaiyyətini tarixdən dərs çıxararaq, Fransanın oyunlarına getməməyə çağırıb. …