Zəngəzurlu Alban keşişi Yohannes Karneçinin alban dilindəki əsərləri

GADTB: Əsərləri dövrümüzədək alban (qarqar-qıpçaq) dilində gəlib çatmış alban din adamlarından biri də XIII əsrdə yaşadığı bilinən keşiş Yohannes Karneçidir. Haqqında Gəncəli Kirakosun “Tarix” əsərinin 54–cü fəslində məlumat verilən bu keşişin tərtib etdiyi dualara bir çox əlyazmalarda rast gəlinsə də, bəzi hallarda onun adı qeyd edilmir. Sözügedən əsərlərin məhz onun qələminin məhsulu olduğunu Saltıkov Şedrin adına Sankt-Peterburq Dövlət Kitabxanasında qorunub saxlanmaqda olan, alban dilindən erməni dilinə tərcümə olan, fəqət başlıqları alban dilində verilən (?) bir dua kitabındakı qeydlər sübut edir. Söhbət sözügedən kitabxananın əlyazmalar şöbəsində “Dorn 636” şifrəsi altnda saxlanılan əlyazmadan gedir. (Bu əlyazmanı ələ gətirmək mümkün olmadığı üçün əslindəəlyazmanın hansı dildə olduğu dəqiq məlum deyil). Həmin əlyazmada haqqında söz açdığımız duaların məhz ona aid olduğu göstərilir. Sevimli oxucularımıza tərcüməsiz təqdim etdiyimiz həmin əsərlər Polşadakı Milli Muzeyin kitabxanasının Krakov şöbəsində qorunan 2412 №-li və Vyanadakı Mxitaristlər İttifaqında qorunan 143 və 525 №-li əlyazmalarından dərlənmişdir.

Krakov əlyazmasında Yohanesin adı sadəcə bir dəfə çəkilir. Sonrakı duaların isə ona aidliyi sual altında qalır. Fəqət “Dorn 636” şifrəli əlyazma, eləcə də Vyana əlyazmaları bütün şübhələrə son qoyur.

      JOHANNES KARNEÇİNİNQ AYTKANI.

             《XOLTXA BİY TENQRİDEN》

Biy, Biy da Ata, Ata tirlikimninq, yügünürmen alnınqa da xolarmen seni, bax miskinlikimni seninq xulunqnunq, da aya yazıx bilə bularğan boyumnu, onqalt men yaralını, da turğuz men yıxılğannı. Xoy hakimlik yaralı canıma da çürgə türlütürlü boyumnunq yaraların. Yoğarı turğuz meni, xaysı ki tas bolupmen sansız dinsizlikim bilə, da yamanlıxım biyikləndi başımdan yoğarı. Çeşövsüz bağlar içinə çürgəldi boyum, yanqılğanım zapt etti meni, da hesepi yoxtur harsuzluxumnunq menim. Sanqa meğa, tirlik, haysı ki menqiliksen. Yoxtur erkim ündəməgə seninq xorxulu atınqnı. Yüzümnünq uyatı yapılıptır da yapıptır menim tegənəklərim (178) yazıxımnınq. Yoxesə, Biyim, Biy, kimgə umsanıyım ya kimni işanıyım kensimə tirlikkə? Evet köp kez yürəkləndirdim biyikləngənimni, yənəci də seni xolarmen:

Kirmə törəsinə seninq xulunqnunq, Biyim, da aruv etməxılınganıma körə tenimninq. Yürəklənməxninq bilə da xorxutkanınq

bilə xorxutma meni, Biyim. Da xuvatlı tezləngəninq bilə esimni alma menim, xaysı ki yığlamaxnınqdır menim Tenqrim. Çıxara bermə men yazıxlını mırmıldanğan menqilik sönövsüz otka, Biyim, da yebermə men şarəsizni yarlığamaxsız xıyınğa, Tenqrim. Bermə köp günah bilə yazılğannı isi xaranğuluxka, Biyim, ki köp türlü-türlü yamanlar da tıncsızlıx

biyik etməgəylər üstümə, Tenqrim. Biyiklənməsin üstümə menim ot yalını bilə, xatılış, Biyim, da keltirmə sansız yazıxlınınq üstünə xaranğu otnu, Tenqrim. Oynamasın men yazıxlınınq üstünə böləki sönövsüz xurtnunq da ölümsüz, Biyim. Da keltirmə men köpyazıxlını murdar etüci da yaman ağızlı

xılınğanlarnı ki, körməgəymen alarnınq xılınğanın, Tenqrim. Boğmasın da yapmasın men köpyazıxlını otlu tenqiz, Biyim, da yürüməsin üstüm bilə otlu suv, Tenqrim.

Yebermə meni aytovsuz xaranğuluxka, Biyim, da tüşürmə meni yaman da aytovsuz çuğurğa, Tenqrim. Ayırma meni böləkindən sanlılarnınq, Biyim, da zrgel etməmen keçövlünü paylarından yaxşı canlılarnınq, Tenqrim.

Xorxulu avaznı manqa işittirməysen ki, yaman da kerəksiz xul, Biyim, da umsasız etmə men çarəsizni menqilik alğışka, Tenqrim.

Yoxesə yarlığamaxınq bilə menqilik yarlğa manqa da yetövsüz adam süvükünq bilə xarşı kelmanqa.

Xolarmen seni, Biy, aruv etüçi xuvatınq bilə arıt meni kirləngən yazıx bilə da boş etüci hükmünq bilə xutxar meni xuvatlx da türlü-türlü xıyından. Ber manqa yer yarıx bilə tolu sarayınqa seninq da arzani et men çarəsizni axıllı gusanklər bilə birgə.

Ber, Biy, xolarmen sendən, yaxşı başxışnqnı barça tanqlanğan kimsələr bilə ki, alar bilə maxtağaymen ari Errortutiunnu, xaysı ki Ata Oğul Ari Cannı menqi menqilik, amen.

Bextiyar Tuncay,

Tarixçi Alim.

Həmçinin yoxlayın

İran Araz çayının radiasiya ilə çirklənməsini inkar edir

GADTB: “Arsheh Online” saytı xəbər verir ki, Araz çayı çirklənib və Ərdəbil əyalətin xərçəng xəstəliyinə …

Molla rejimi Təbrizli gənc qızı ETTELAAT-a çağırdıqdan sonra o intiha edib

GADTB-nin Mətbuat Mərkəzinə daxil lan məlumata görə, bir sıra insan haqları mənbələri keçmiş siyasi məhbus …