ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: به گزارش مرکز خبر گادتب، رجب طیب اردوغان در حکمی، فرمان تأسیس آژانس فضایی ملی ترکیه را صادر کرد؛ پروژهای که با حمایت مالی دولت برای بازگرداندن نخبگان صنعت هوافضا به کشور همراه است.
کشور ترکیه نیز چشم به ستارهها دوخته است. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور این کشور یک حکم اجرایی را امضا کرده است تا طی آن، اولین آژانس فضایی رسمی این کشور را تشکیل دهد. دانشمندان از این حرکت استقبال کردهاند و امیدوارند که این حرکت باعث اشتغالزایی و همچنین کاهش فرار مغزها شود؛ حتی اگر اهداف بلندپروازانهی این کشور کمی دورازدسترس به نظر برسد.
براساس این حکم که در ۱۳ دسامبر به امضا رسید، قرار است این آژانس ضمن توسعهی فناوریهای پرتاب موشک و اکتشافات فضایی، فعالیتهای فضایی سایر مراکز تحقیقات فضایی کشور را نیز مدیریت کند.
بااینحال، میزان بودجهی دریافتی این سازمان جدید و زمان آغاز فعالیت آن هنوز نامشخص است. در ۱۹ ژانویه، مصطفی ورانک، وزیر صنعت و فناوری این کشور طی سخنرانی در کارگاه ملی فضانوردی در گبز ترکیه گفت جزییات قضایی این سازمان هنوز در دست تهیه است. وی همچنین افزود که این تصمیم یک لحظهی تاریخی برای کشورش محسوب خواهد شد.
آژانس فضایی ترکیه / Turkey Space Agency
ورود به برنامهی عملیاتی
پیشازاین نیز اعضای حزب عدالتوتوسعهی اردوغان مکررا به ایدهی تأسیس یک آژانس فضایی در خلال سالهای ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ اشاره داشتند. اما این ایده از آن زمان همچنان یک برنامهی تبلیغاتی مبهم باقی مانده بود تا اینکه در سال ۲۰۱۶، برای اولینبار در برنامهی عملیاتی دولت گنجانده شد. با صدور این حکم اجرایی (و با تکیه بر اختیارات تازهای که اردوغان پس از انتخابات سال ۲۰۱۸ به دست آورده است)، اکنون این برنامه رسمیت خواهد یافت.
دولت ترکیه پیشازاین حمایت مالی از چندین مرکز تحقیقاتی فضا را بهعهده داشته است که با سرازیرشدن جریان نقدینگی بهسوی آژانس تازهتأسیس، دو مورد از این مراکز احتمالا شاهد کاهش حجم بودجهی دریافتی خود خواهند بود.
مؤسسهی تحقیقات فناوریهای فضایی ترکیه (TUBTAK-UZAY) و مدیریت عمومی هوانوردی غیرنظامی، دو سازمانی هستند که شاهد کاهش ۲۰ درصدی بودجههای خود خواهند بود. براساس آمار رسمی بودجهی این سازمانها در سال ۲۰۱۹، جمع این مبالغ بهتنهایی به حدود ۳۰ میلیون لیره (معادل ۵.۷ میلیون دلار) خواهد رسید.
براساس این حکم، این آژانس مدیریت امور فضایی سایر مؤسسات و همچنین صنایع هوافضای ترکیه نظیر Rocketsan (از بزرگترین تولیدکنندگان موشک در ترکیه) و TÜRKSAT (سازمانی نیمهخصوصی در حوزهی خدماتماهواره) را بهعهده خواهد گرفت.
خوشبین و در عین حال محتاط
دانشمندان ترک با خوشبینی و در عین حال رعایت جانب احتیاط از این خبر استقبال کردهاند. بتول کاکار، یک متخصص اهل ترکیه در دانشگاه آریزونا از توکسان میگوید:
پژوهشهای فضایی به مشارکت بسیاری از کشورها نیاز دارد و این فرصتی عالی برای ترکیه است. این حرکت میتواند انگیزهای برای ترکیه باشد تا در زمینههایی سرمایهگذاری کند که بهصورت بالقوه میتوانند آیندهی توسعهی اقتصادی جهان را رقم بزنند؛ زمینههایی مانند منابع انرژی خورشیدی مبتنی بر فضا و فناوریهای استخراج از سیارکها.
ظفر امیکان، مدیر وبسایت مشهور ستارهشناسی در ترکیه نیز ضمن ابراز خوشبینی، اظهار میکند نزدیکی ترکیه به خط استوا و برخورداری از دشتهای مسطح و وسیع ممکن است این کشور را گزینهی اقتصادی مناسبی برای میزبانی پرتابهای بینالمللی کند. او میگوید که میزبانی عملیات کشورهای دیگر میتواند منبع درآمد خوبی برای آژانس فراهم کند.
امید برای آینده
برخی دانشمندان نیز امید دارند که این آژانس به حفظ پژوهشگران در داخل کشور کمک کند؛ کشوری که با معضل بزرگی بهنام «فرار مغزها» مواجه است. اوموت یلدیز، فیزیکاخترشناس شاغل در آزمایشگاه پیشرانهی جت ناسا در پاسادنا از کالیفرنیا میگوید:
تعداد قابلتوجهی از دانشجویان در ترکیه حضور دارند که به فضا و علوم علاقهمندند. یک برنامهی خوشساخت میتواند تمام آنچیزی باشد که نسل جوان برای امید به آینده بدان نیاز دارد.
آژانس فضایی ترکیه / Turkey Space Agency
امیکان معتقد است که این آژانس میتواند مشاغل موردنیاز برای فارغالتحصیلان مهندسی هوافضا و ستارهشناسی را فراهم کند؛ این دسته از فارغالتحصیلان در حال حاضر گزینههای شغلی اندکی در ترکیه دارند.
اما عملکرد موفق این آژانس مستلزم آن است که ترکیه بتواند تعداد بسیار بیشتری متخصص نجوم را جذب کند؛ تحقق این امر باتوجه به سوابق ضعیف آزادی آکادمیک و آمار فرار مغزها از این کشور میتواند چالشی جدی برای سیاستمداران ترک تلقی شود.
یلدیز بر این باور است که تعداد افرادی که در علوم فضایی مشاغل حرفهای دارند، بسیار اندک است. اما چنانچه این آژانس اهدافی هیجانانگیز را دنبال کند و به حمایت مالی پژوهشها اصرار ورزد، این مشاغل میتوانند افزایش یابند. نسل جوانی که علاقهی قلبی به فضا دارند، با ابتکار عمل دولت خواهند توانست در مسیری صحیح قرار گیرند.
یکی دیگر از مواردی که جای خوشبینی دارد، اعلام طرح ابتکاری دولت برای بازگرداندن دانشمندان به این کشور است. این طرح که در ۱۴ نوامبر اعلام شد، قصد دارد با اختصاص درآمد ماهیانه ۴۵۰۰ دلار در ازای هر فرد و طی مدت دو تا سه سال، انگیزهی لازم را برای بازگشت نخبگان و تأسیس آزمایشگاههای اختصاصی در خاک این کشور ایجاد کند.
پیشبینی بودجه
مطابق حکم ریاست جمهوری ترکیه، بودجهی آژانس فضایی از محل بودجهی ملی کشور بههمراه کمکهای مالی ازسوی اشخاص ثالث و سایر درآمدها نظیر بخش مشاوره و ثبت اختراع تأمین خواهد شد.
با مقایسهای سرانگشتی در سطح سرمایهگذاری جهانی میتوان دریافت که سطح مشارکت ترکیه در علوم فضایی جهان احتمالا بسیار کم خواهد بود. کل بودجهی وزارت علوم ترکیه در سال ۲۰۱۹، حدود ۴۰۰ میلیون دلار است که تنها کسری اندک از بودجهی ۲۰.۷ میلیارد دلاری ناسا در سال ۲۰۱۸ به حساب میآید. بااینحال دولت ترکیه امیدوار است که این آژانس به ایجاد مزایای اقتصادی و اجتماعی محلی در این صنعت کمک کند. ورناک میگوید:
فناوریهای فضایی با بسیاری از زیربخشهای دیگر تلاقی دارد و خود نیز فناوریهای مختلف و مهمی را دربرمیگیرد، تخصص ما در این زمینه یک حلقهی بازخورد برای این زیربخشها ایجاد خواهد کرد و منجر به توسعهی کلی اجتماعی-اقتصادی خواهد شد.
