ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: شاهزاده و ولیعهدی پیشرو و روشنفکر که افسوس در ۴۶ سالگی درگذشت و نماند تا شاهد کنش های اصلاح گرایانه اش باشد.
اصلاحات عباس میرزا هرچند عمدتا محدود به ایالت آذربایجان بود اما گام نخست برای خروج ایران از انزوا و عقب ماندگی محسوب میشد. گامی که پس از او توسط افرادی همچون امیرکبیر که در دستگاه عباس میرزا پرورش یافته بودند، ادامه پیدا کرد. با این حال اصلاحات عباس میرزا در عرصههای مختلف از بسیاری جهات یا با شکست مواجه شد تا او همانگونه که به عنوان آغازگر اصلاحات و بانی نظام جدید در ایران لقب گرفته عنوان اصلاح گر ناکام را هم از آن خود کند. ولیعهدی و شاهزاده ای که سرانجام در ۴۶ سالگی بر اثر بیماری درگذشت.
شاید اگر می ماند ایران شاهد زمامداری چون می ایجی در ژاپن بود که سالها بعد معمار اصلاحات در ژاپن شد.
شاهزاده عباس میرزا در سیستم دیوانی کوچک ولایتعهدی خود در ایالت آذربایجان مشاوران لایق و اطرافیان کار آزموده بسیار داشت و اگر روزگار به او فرصتی برای پادشاهی میداد چه بسا ایران رنگ و رویی دیگرمییافت. اندیشه تجدد و خیزش به سوی پیشرفت علمی و صنعتی در ذهن او جایگاهی ژرف داشت و تا اندازهای به عمل نیز رسیده بود.او با هوشمندی نسبت به عقب ماتدگی ایران عصر خود آگاه بود و دانش آموزانی را به اروپا فرستاد و سعی کرد نظام دیوانی و اداری و ارتش ایران را مدرن کند. ایران دوستی او در جنگهای نافرجام با روسیه نیز در میان ایرانیان محبوبیتی فراوان به او بخشیده بود، جاذبهای شخصی که افسوس مرگ ناهنگام او را بیشتر میکرد. یادمان باشد او پانزده سال ودر دو دوره در مقابل امپراتوری مقتدر روسیه ایستادگی کرد.
جنگهای دراز مدت ایران و روسیه هرچند آسیبهای جبران ناپذیری برای ایران داشت و بخشهای وسیعی از خاک کشور را از ایران جدا ساخت اما این مزیت را داشت تا عباس میرزا را با کاستیها و عقبماندگیهای جامعه ایرانی در برابر جهان مدرن آشنا سازد و عزم او را برای آغاز اصلاحات و تجددگرایی جزمتر کند. اصلاحاتی که با محوریت ایالت آذربایجان در ابعاد مختلف نظامی، اقتصادی و فرهنگی و علمی آغاز شد.
کنش های اصلاحگرایانه عباسمیرزا در داخل کشور از چند سو با مخالفت روبهرو شد. از طرفی شاهزادگان و درباریانی بودند که عباسمیرزا بخشی از مواجبشان را برای تامین هزینه اصلاحات خویش قطع کرده بود. از سویی دیگر تعدادی از فرماندهان سپاه پیشین نیز که آموزشهای نوین نظامی و تغییر سبک لشکرداری را بر نمیتابیدند همراه با رهبران ایلات و عشایری که با ایجاد ارتش نوین قدرت خود را در معرض خطر میدیدند در تلاش برآمدند تا فتح علیشاه را نسبت به اصلاحات بدگمان کنند. این مخالفتها هرچند به دلیل علاقه شاه به ولیعهد نتوانست قدرت عباسمیرزا را به خطر اندازد اما در نهایت سبب شد تا برنامههای اصلاحی او تنها محدود به ایالت آذربایجان بماند و از مرزهای این ایالت فراتر نرود.
