گادتب: در خصوص چرایی و چگونگی انقلاب 57 ایران به تعداد ساکنان این کشور روایت وجود دارد. از توطئه شوروری تا ترس امریکا از قدرتمند شدن ایران، از گوادلوپ تا امدادهای غیبی دلایلی هستند که برای آن انقلاب بیان میشود. این تشتت در حالی است که شاهدان آن واقعه هنوز زندهاند و انبوه مطالب نوشتاری و تصویری در مورد آن در دسترس همگان است. ولی ملیگراهای ایران در مورد حوادث هزاره اول پیش از میلاد و مذهبیهای این کشور در مورد حوادث ۱۴۰۰ سال پیش، با وجود قلت اسناد و مدارک برجای مانده از آن دوران اتفاق نظر داشته و در مورد آن با یقین و ایمان صحبت کرده، نگرشهای سیاسی خود را نیز با الهام از آن وقایع پیریزی میکنند، و نمیخواهند بدانند که مباحث نوشته شده در مورد آن دوران روز به روز با چالشهای بیشتری مواجه میشوند.
یکی از آن چالشها کتاب «دروغی که بزرگ شد: جعل فرهنگ شرق نزدیک باستان» است که اخیرا به همت صمد علیون ترجمه شده است. صمد علیون مترجم و محققی است که پیشتر به همراه محمد فیضخواه کتاب باستانشناسی آذربایجان و با همراهی علی صدرایی سه جلد کتاب در موضوع تپه حسنلو ترجمه و چاپ کرده بود.
نویسنده کتاب اسکار وایت ماسکارلا؛ استاد دانشگاه پنسیلوانیا و پژوهشگر ارشد بخش هنر باستانی خاور نزدیک در موزه هنر متروپولیتن نیویورک است. او شصت سال پیش به تحقیق در پایتخت سابق فیریگی در نزدیکی آنکارا پرداخت و پس از آن به عنوان سرپرست و کاوشگر در کاوشهای آلیشار، آیانیس و قدیرهویوک در ترکیه ادامه داد. آثار بدست آمده از عصر برنز و عصر آهن آنادولو و همانندی آنها با آثار باستانی آذربایجان ایران، او را بر آن داشت که تحقیقات خود را در آذربایجان ایران ادامه دهد. ماسکارلا بیش از ده سال در این منطقه ماندگار شده و نزدیک بیست جلد کتاب و مقاله در موضوع باستانشناسی آذربایجان با تاکید بر دشت سولدوز و تپههای آن؛ حسنلو تپهسی، دالما تپه، عقرب تپهسی، سهگیردان تپه، قالاتقا، حاجی فیروز تپهسی، دینگهتپه (در نوشتار فارسی دینخواه تپه) و پیسدیهلی تپه (در نوشتار فارسی پیزدلی تپه) نوشته است.
ماسکارلا در کتاب دروغی که بزرگ شد از حجم وسیع اشیای قلابی باستانی و سندسازیهای تاریخی مینویسد. او بسیاری از اشیای باستانی هخامنشی، اشکانی، ساسانی و بینالنهرینی، مجسمهها و سنگنگارهها، آثار زرین و سیمین و از جمله تکوکها (ریتون)، بشقابهای زرین، کوزههایی با دستههای به شکل حیوان، و امثال آنها را نیز جعلی قلمداد میکند. جعلهایی که گاه حتی باستانشناسان برای مستندنگاری آنها، گزارشهای قلابی حفاری نیز تهیه کردهاند.
این کتاب برای جامعه ایران که در اسارت روایتهای غیر علمی و آکنده از داستانسرایی به سر میبرد و برای آنهایی که علایق سیاسی و فکری خود را بر پایه آن دورغها استوار کردهاند مفید خواهد بود تا شاید بدانند استوار کردن بنای فکری بر اساس داستانهای 1400 ساله یا 2500 ساله و تماشای جهان فعلی بر اساس آن روایتها چندان کارا نخواهد بود.