ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: میلیونها مسافر اتوبان زنجان- تبریز نمیدانند که در 50 کیلومتری آن جاده از سه‌راهی نیک‌پی، جایی هست که میشود از تماشای آن لذت برد. نمیدانند چون رسانه‌ها معرفی خانه‌های صدساله کاشان و یزد را به معرفی این خانه هزاران ساله ترجیح داده‌اند.
دفاتر رسمی اینجا را قلعه بهستان می‌نامند در حالیکه نه قلعه است و نه بهستان بلکه اویماق بَی‌ستان (بگستان) است که در ترانه مشهور « اوبالاری اویماق- اویماق/ یالان سؤزدور آبالام آبالام یاردان دویماق» یا همان «ائولری وار اویماق- اویماق» دیده میشود. این ترانه گاهی بصورت «ائولری وار خانا- خانا» نیز خوانده شده که هرچند اویماق و خانا هم‌معنی‌ند ولی همقافیه نبودن خانا با دویماق نشان میدهد خانا صحیح نیست.
اویماق از بُن اوی به معنی گودی، خانه‌ای است که با کندن زمین، کوه و صخره ساخته شود و قدمتش به دوره‌هایی برمی‌گردد که بشر خانه‌سازی را نیاموخته بود. هنوز در مناطقی به ائو (خانه)؛ اوی، اؤی، اؤو میگویند که شاید یادگار ادوار یکی بودن ائو و اویماق است. ترکمنها به گودی؛ اوی و به جامه و جایی که سرپناه آدمی در برابر سرما باشد اویلوق میگویند. قشقاییها نیز به کلبه اویتوق میگویند.
زمانی هر طایفه‌ای در یک اویماق زندگی میکرد که به مرور زمان به قبیله و اوبه نیز اویماق گفته شد که ترانه «اوبالاری اویماق- اویماق» گویای این ارتباط است. در دوره قاجار نیز به عشیره‌گرایی اویماقیّت میگفتند. لغت اویا که بصورت اووا و یووا به معنی لانه و آشیان انسان، حیوان و پرندگان است همریشه با اویماق بوده و بصورت ترکیب «یوردوم- یووام مسکنیم‌سن» معنی وطن میدهد.
بَی‌ستان نیز از بُن بی/بای به معنی بزرگ و سرور است که در اسامی جغرافیای مانیشان مانند روستای ییلاقی بی‌گؤلو و روستای بیگ‌آوا در نزدیکی همین بی‌َ‌ستان به وفور دیده میشود. در مورد شهر نیک‌پی نیز که راه این اویماق از آن میگذرد علی محمدبیانی مینویسد که حمداله مستوفی آن را نیک‌بای ضبط کرده و مردم منطقه نیک‌بئی میگویند. ادوارد براون، نیخ‌بک و اوژن اوبن نیک‌بِی نوشته است.
اویماق خانه اول ماست و تعدادی از آن در چاراویماق، هیله‌ور و کندوان اسکو، جرآغیل آذرشهر و بینه‌لر مشکین پابرجاست که اویماق بَگستان مانشان باشکوهترین آنهاست و شگفتا که در برخی لهجه‌ها به گهواره اول نوزاد؛ اوی و به جنباندن آن گهواره نیز اویماق و اویاتماق میگویند.
