ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: پس از پایان جنگ جهانی اول موضوع اداره امپراطوری های شکست خورده آلمان و عثمانی در صدر اولویت های دول فاتح قرار گرفت. تخلیه آذربایجان ایران نیز یکی از موضوعات متارکه صلح بود. ایران گرچه بصورت رسمی وارد جنگ جهانی نشده بود و حتی اعلان بی طرفی هم کرده بود ولی سعی فراوان در شرکت در کنفرانس صلح داشت . با اینحال علیرغم قبول ظاهری انگلیسیها در باب شرکت ایران در کنفرانس صلح انگلیسی ها مخالف این امر بودند.
براساس تصمیمات اتخاذ شده هیئت نمایندگی ایران به قرار زیر بود: مشاور الممالک وزیر خارجه – معین الوزراء علا فرزند دوم علاء السلطنه وزیر امور خارجه که انگلستان وی را شخصیتی ملی و افراطی قلمداد میکرد و ذکاء الملک فروغی معلم سرخانه سابق شاه و از اعتدالیون.
از دیگر سو ارامنه و آشوری های آذربایجان که در جنگ جهانی اول هم پیمان متفقین بودند نیز برای بدست آوردن آنچه که حقوق از دست رفته اشان می دانستند تصمیم به شرکت در کنفرانس صلح گرفتند. در نامه وزیر مختار ایران در فرانسه از اینکه ارامنه با اقداماتشان دنیا را مشتبه کرده اند به دولت هشدار می دهد.
در این کنفرانس دو هیئت نسطوری – آشوری با درخواستهایی شرکت کردند. دسته ای از آذربایجان ایران به سرکردگی پطروس و ماجراجویان فراری از آذربایجان و هیئت دیگراز آشوری هایی که برای تحصیل از آذربایجان به آمریکا رفته بودند. آشوری ها در این درخواستها فعلا مختاریت و سپس استقلال کامل دولت آشوری در حدود موصل، غرب آذربایجان، دیاربکر تا شمال دریاچه وان و کوههای شرق ترکیه تقاضا شده بود که از سوی هم دولت ترکیه شدیدا و هم از سوی ایران نسبتا رد شد .
در یادداشت ادعاهای ایران در قسمت حفظ استقلال سیاسی، بازگرداندن سرزمین هایی از عثمانی و روس که طی جنگها ایران از دست داده بود و قسمت سوم تقاضای جبران خسارت. در این حین وزارت خارجه طی دستورالعملی رمزی به کارگزاری آذربایجان می نویسد: « برای آنکه دولت بهتر به مقصود خود در اراضی و نقاطی که جبرا مطابق عهود قدیم از ایران انتزاع شده مستولی گردد لازم است اهالی آن نقاط تمایل خودشانرا به اعاده در تحت حکومت ایران علنا اظهار نمایند. اهالی نخجوان به همین ترتیب رفتار و به تبریز نیز تعلیمات لازمه داده شده است.» و همچنین آنها را « تشویق و ترغیب نمایند که آنها هم یا به توسط وزیر مختار فرانسه در طهران و یا مستقیما تمایلات خود را به اعاده در تحت حکومت ایران صریحا به کنفرانس صلح تلگراف نمایند تا کمک بزرگی به عملیات میسیون ایران و دولت علیه بشود. »
درباره ادعاهای ارضی ایران روزنامه تایمز لندن نوشت: « ایران نه لیاقت، نه پول و نه اسلحه برای اداره کردن اراضی وسیع مورد ادعای خود دارد.» و بدین ترتیب در این کنفرانس نه تنها ایران شرکت داده نشد بلکه خسارات ایران در جنگ نیز پرداخت نشد. در عوض با اقدامات عصمت پاشا صدر هیئت نمایندگی ترکیه، ادعاهای ارامنه و آشوری ها درباره مناطق غربی آذربایجان نیز بی اثر ماند. پس از امضای قرارداد ۱۹۱۹ وثوق الدوله با انگلیس مبنی بر تحت الحمایه کردن ایران هیئت نمایندگی ایران نیز با دست خالی به تهران بازگشت.
