ابراهیم رشیدی: گزارش داود امینی از نسل کشی آذربایجانیها در 21 آذر

گادتب: کسانی که رنج بیهوده می‌برند و سعی بی‌فایده می‌کنند تا نقش ارتش ایران در  کشتار مردم آزربایجان در سال ۱۳۲۵ را کتمان کنند و همه چیز را متوجّه مردم همیشه در صحنه و اقدام خودجوش آنها در کشتار دموکرات‌ها بکنند، بهتر است نگاهی به گزارش‌های  داود امینی داشته باشند.

داود امینی روزنامه نگاری بود که در دهه ۱۳۲۰ در مجلات تهران  فعالیت می‌کرد. ادیب امینی؛ برادر داود سروان ارتش ایران بود که در آذر ۱۳۲۴ هنگام اشغال پادگان مشکین توسط دموکرات‌ها کشته شده بود. داود نیز از مخالفان سرسخت فرقه دموکرات بود که هنگام حمله ارتش ایران به آزربایجان، پانزده روز آنها را همراهی کرده و دیده‌های خود را به صورت گزارشی نوشته و با عنوان «ارمغان سفر آزربایجان» در مجله «تهران مصور» چاپ کرد. جملات زیر برگرفته از همان گزارش‌های امینی می‌باشد:

«از روز ۲۱ آزر تا ۲۶آزر که ستون نظامی وارد اردبیل شد، اداره ی شهربانی اردبیل به غارت منازل وابستگان فرقه دموکرات پرداخت. آنها اسماعیل خیاط مشهور به ساری اسماعیل را که برای افسران شوروی (منظور امینی افسران حزب توده و فرقه ی دموکرات است) لباس دوخته بود و هیچ سمت و شغلی در فرقه ی دموکرات نداشت، دستگیر کرده و سه روز زندانی کردند و صبح روز ۲۴ آذر او را اعدام کرده و جنازه‌اش را به خیابان انداختند.

شب سوّم دی که ارتش هنوز در اردبیل استقرار داشت، قهرمان یامچی؛ سرپرست شهربانی اردبیل با اعلام حکومت نظامی شش نفر از اهالی نیر را بدون محاکمه و صدور رأی قانونی تیرباران کرد. سرپرست شهربانی به خاطر این اقدامات به تهران خواسته شد و به اخذ مدال  و نشان افتخار نایل شد.

عصر روز چهارده دی، افسری با عده‌ای سرباز که از طرف سرتیپ بایندر مأمور قریه «سومرین» در سه فرسخی اردبیل شده بودند چهل نفر از اهالی این قریه را دستگیر و به شهر می‌آورند. آنها هفده نفر از این عدّه را برخلاف تمام قوانین جاری مملکت به قتل رسانده و نعش آنها را به خیابان می‌اندازند. پس از آن مسئولین امر سروان افشار؛ فرمانده گردان ژاندارمری اردبیل و امیراصلان عیسی‌لو را به سومرین اعزام می‌دارند که برای مقتولین، پرونده جنایی و شرارت درست کنند و قضیه را این طور وانمود کنند که این هفده نفر، خیال داشتند از دست سربازان فرارکنند و سربازان آنها را با تیر زده و کشته‌اند».

بی‌ارتباط نخواهد بود که از سرنوشت جنازه ی “ساری اسماعیل” که توسّط شهربانی اعدام  و به خیابان انداخته شده بود، مطّلع شویم. جعفر مهدی‌نیا؛ محقّق تاریخ معاصر ایران در این مورد می‌نویسد: “ساری اسماعیل در محلّه ی ما (باغمیشه) سکونت داشت. پس از کشتن او جنازه‌اش را به خیابان انداختند، یکی از وطن‌دوستان و شاه‌پرستان، چون می‌دانست روکش دندان‌های او از طلاست، با تبر فک مقتول را خرد کرد و روکش دندان‌های او را از دهنش خارج ساخت. من شاهد قتل ۴۶ نفر از افراد بی‌گناهی بودم که به نام همکاری با دموکرات‌ها، به قتل رسیده و خانه‌هایشان غارت شد. در حالیکه در طول مدّت یک سال حکومت پیشه‌وری، دموکرات‌ها فقط سه نفر را به جرم دزدی مسلّحانه در اردبیل اعدام کردند.