ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: به گزارش مرکز خبر گادتب به نقل از یول‌پرس، ربع رشیدی» در تبریز اولین مجموعه دانشگاهی در تاریخ بشریت به حساب می‌آید. در این مجموعه تمام سازه‌هایی که می‌توانسته نیازهای مختلف دانشجویان و طلاب علم را فراهم کند، موجود بوده است.
مجموعه‌ای که براساس اسناد به دست آمده از جمله وقف نامه آن، در زمان صدارت «خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی» بنیاد گذارده شده و متشکل از دانشگاه و بیمارستان و مراکز خرید و کتابخانه بوده که در آن علماء، محصلین، دانشجویان و طلاب می‌توانستند علوم مختلف را تحصیل کنند و همه نیازهای مادی و غیر مادی خود را در همان مجموعه تامین نمایند؛ اعم از خرید، مسائل درمانی و بیمارستان برای کارهای عملی و تجربی دانشجویان پزشکی و…
دکتر بهروز ایبلیکچه (استاد دانشگاه آذربایجان) درباره خصویات «ربع رشیدی» می‌گوید: «… ربع رشیدی نام دانشگاهی در تبریز است که ۷۰۰ سال پیش ساخته شد. در آن زمان رشته پزشکی، زراعت و علوم پرورشی در این دانشگاه تدریس می‌شد و حدود ۴۰۰۰ نفر در این مکان آموزش قرائت قرآن می‌دیدند. دانشمندان بسیاری از کوفه، بصره و شام آمده و به جوانان تدریس می‌کردند. پزشکان، کحالان و جراحان بسیاری از ۱۲۳ دیار دنیا مثل سرزمین روم، یونان، چین، هند و مصر به این دانشگاه که افتخار تبریز بود، آمده و به مردم خدمت می‌کردند. این دانشگاه همواره یکی از صفحات طلایی تاریخ ایران محسوب شده. در سایه تلاش‌های خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی، علم جویان بسیاری در آن زمان از نقاط مختلف جهان به ایران می‌آمدند و پس از علم اندوزی به دیار خود بازمی‌گشتند. می‌توان گفت علم جویانی از ممالک اروپایی و نقاط دیگر با دست خالی به تبریز آمده و پس از کسب علم، با دست پر تبریز را ترک می‌کردند…»
در لغت نامه دهخدا درباره ربع رشیدی چنین آمده است: «… ربع رشیدی… از یادگارهای خواجه رشیدالدین فضل اﷲ همدانی وزیر نامی «اولجایتو» یا سلطان محمد خدابنده و مولف «جامع التواریخ رشیدی» است که در اوایل قرن هشتم و یا اواخر قرن هفتم هجری بنا شد و برحسب نوشته مورخان و جهانگردان بزرگ، دارای وسعت و عظمت زمین با بناهای بیشمار از قبیل مسجد و مدرسه و دارالشفا و کتابخانه و گنبدی برای مدفن خواجه رشیدالدین بوده از این‌رو برخی آن‌را «شهرچه»ای نام نهاده‌اند.
این بنا مثل بیشتر شهرهای قدیم دارای حصار و بارویی عظیم است و کتابخانه آن بزرگترین کتابخانه‌های عصر بشمار میرفته و مدرسه آن مرکز بزرگ تحصیلات دانش پژوهان بوده است و نامه خود خواجه که به دو پسرش خواجه جلال الدین حاکم روم و خواجه سعدالدین درباره ساختمان این بنا نوشته، گواه صادقی بر عظمت و شکوه آن می‌باشد.
از مضمون این دو نامه مستفاد میشود که در آن زمان «ربع رشیدی» بمنزله دانشگاهی بوده که از هر علمی در آنجا شعبه‌ای تاسیس شده و ۶ هزار تن دانشجو در آن به کسب علوم می‌پرداخته و خواجه، اوقافی برای تکمیل کتابخانه و مدرسه و نشر کتب و تامین هزینه زندگی و تحصیل طلاب علوم مختلف اختصاص داده و دانشمندان بزرگ از هر کرانه گرد کرده و به کار تالیف و تدریس گماشته و مقرری آبرومندی برای آنان تعیین کرده بوده است و از آن جمله پنجاه پزشک حاذق وچندین جراح از هند ومصر وچین و شام در آنجا سکونت داشته‌اند. شاردن، سیاح معروف فرانسوی که در سال ۱۰۸۴ هجری قمری به ایران مسافرت کرده، در ضمن شرح و تعریف این قلعه گوید: صد سال قبل، شاه عباس کبیر دستور به تعمیر آن داد ولی شاهان دیگر صفوی توجهی بدان نکردند و دوباره ویران شد.»
بزرگترین بنیاد خیریه تاریخ
اما «ربع رشیدی» از یک محله بزرگتر بوده و بزرگترین بنیاد خیریه محسوب شده که تاریخ ایران چه در زمان قبل از اسلام و چه بعد از اسلام، مانند آن را به این شکوه و عظمت تجربه نکرده بود.وقفنامه
«ربع رشیدی» به خط خود خواجه رشید الدین فضل الله همدانی در دویست و پنج صفحه بزرگ نوشته شده و شرح ابنیه و عمارات «ربع رشیدی» (املاک و اموالی که برآن وقف شده، کیفیت مصارف آن املاک و اموال)، صفات لازمه متولی و ناظر و مشرف (شرایط خدمه و عمله و کسان دیگر که از اوقاف «ریع رشیدی» برخوردار می‌شوند) را به تفصیل بازگفته است.
دروسی که در مدارس «ربع رشیدی» تدریس و تعلیم می‌گردید، کتاب‌هایی که نوشته و خوانده می‌شد، ترتیب خدمت پاسبانان و غلامانی که به خدمت «ربع رشیدی» گماشته شده و حقوق و معاش روزانه و سالانه آنها و اطبایی که برای بیمارستان آنجا استخدام شده بودند و شرایط استخدام آنها و دروسی که به شاگردان طب می‌آموختند، چگونگی دوا دادن به بیماران و نسخه نوشتن طبیب و حتی طریقه آش پختن برای رنجوران، تهیه خوراک زمستان و انبار آذوقه، به تمامی در آن وقفنامه شرح داده شده است.
