ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: «چيلله گئجه‌سي» درازترين شب سال است و در تورکی چیلله، به معنی اوج، کشیدگی و دراز بودن است. چله با کمان هم سنخیتی دارد. اصطلاح چلّه کمان از تورکی به فارسی هم وارد شده است.
در زبان فارسي به آن، شب يلدا مي‌گويند اما يلدا يك لغت سرياني و بین النهرینی است.
سابقه بزرگداشت «چيلله گئجه‌سی» در ميان ملت آزربايجان به دوره‌های باستان باز می‌گردد.
در ميان توركان سولدوز به اين رسم اهميت زيادی داده می‌شود. كشاورزان سولدوز از آخرين روزهای شهريور به فكر اين شب هستند. آن‌ها موقع جمع‌آوری محصول بوستان‌ها و جاليزها سالم‌ترين، بهترين و بزرگترين انگور، خربزه و هندوانه‌ها را با دقت دست‌چين كرده و از بوته جدا می‌كنند، به طوری كه بيشتر دُم ساقه‌ی ميوه متصل به ميوه باقی بماند. بعد آن را در انبارهای علوفه و در ميان كاه به دور از رطوبت، نور خورشيد، جريان شديد هوا و سرمای پاييزي نگهداری می‌كنند تا از «شاختا» (سرمای شديد) در امان بماند. برخي از ميوه‌ها را می‌توان معمولاً به كار بردن اين روش‌ها باعث می‌گردد ميوه‌ها تا شب چيلله سالم و به دور از پوسيدگی باقي بماند.
در اين شب، معمولاً افراد یک طايفه و خانواده به خانه‌ی بزرگ خاندان می‌روند و با شادی و شادمانی بعد از خوردن شام، به شب‌نشينی می‌پردازند. هديه شب چيلله‌ی نوعروسان كه عبارت از هندوانه و برخی ميوه‌ها و قطعه‌ای جواهر و … است، در اين شب برده می‌شود.
در سولدوز به ميوه و تنقلات شب يلدا «چيلله يئميشی» می‌گويند که آن را در داخل سيني مسی (مژمهه) چیده و پس از صرف شام روی كرسی می‌گذارند و از مهمانان پذيرايی می‌كنند.
اين تنقلات شامل: سنجد، پشمك، قاويرقا، سجوق، ميلاخ، لبو، حلوای گردو، بادام، قوووت، كشمش و … است.
آنگاه نوبت بريدن هندوانه توسط بزرگ خاندان و خانواده می‌شود. وی موقع بريدن هندوانه زمزمه مژ.كند: «قادا بالاميزی بو گئجه‌ده كسديخ».
اين شب براي خردسالان و نوجوانان شبي به ياد ماندنی و خاطره آميز است و آنان در اين شب، فرصت می‌يابند تا به سخنان و داستان‌های شيرين مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها گوش بدهند و از آن لذت ببرند.
اهالي سولدوز مانند اكثر مناطق آزربايجان، زمستان را به سه بخش تقسيم می‌كنند. بعد از چيلله گئجه‌سی(شب يلدا)، ۴۰ روز اول از آغاز اولين روز زمستان را «بؤيوك چيلله» و ۲۰ روز بعدي آن را «كيچيك چيلله» يا «بالا چيلله» گويند که نسبت به بؤيوك چيلله با سوز و سرما بيشتر همراه است.
